Plantfossielen uit het Carboon van de Piesberg

Alle algemene onderwerpen over fossielen die niet in de andere onderdelen thuishoren.
Gebruikersavatar
Carboon
Berichten: 1391
Lid geworden op: 02 sep 2008, 19:10
Locatie: Haarlem
Has thanked: 262 times
Been thanked: 353 times
Plantfossielen uit het Carboon van de Piesberg

Bericht door Carboon » 17 mar 2020, 17:19

Macroneuropteris scheuchzeri (Hoffmann) Cleal et al. 1990

L.S.,

Onderstaande foto's tonen enkele voorbeelden van Macroneuropteris scheuchzeri (Hoffmann) Cleal et al. 1990 uit het Carboon van de Piesberg. Het geslacht Macroneuropteris vertegenwoordigt het neuropteride loof van enkele pteridospermen uit de Medullosales orde. De Engelstalige Wikipedia-pagina voor Macroneuropteris geeft al vrij uitgebreide achtergrondinformatie, maar een leuk detail hierbij is dat de fossielen die Hoffmann (1826) als Neuropteris scheuchzeri beschreef ook uit de Piesberg afkomstig waren, waardoor dit mogelijk als de type-localiteit gezien mag worden.

De pinnules van Macroneuropteris scheuchzeri worden meestal los aangetroffen, zo ook in de onderstaande foto's. Ze zijn dankzij hun grootte en vorm relatief gemakkelijk te herkennen. Daarnaast komen op de blaadjes haarachtige structuren voor, die zeer kenmerkend zijn voor Macroneuropteris scheuchzeri. Op de genoemde Wikipedia-pagina staat meer informatie over hun mogelijke functie.

Groeten,

Tim

20200314_123712(0)b.jpg
20200314_123712(0)c.jpg
Een losse pinnule waarop de haarachtige structuren vrij goed te zien zijn.

20200314_123733(0)b.jpg
Een losse pinnule in de zilvergrijze illiet-bewaring kenmerkend voor de Piesberg.

20200314_124052b.jpg
Een "opgebroken" pinnule. Hoor het graag als iemand een idee heeft wat dit veroorzaakt kan hebben.


Op zoek naar groen in het zwart.

 
Gebruikersavatar
Carboon
Berichten: 1391
Lid geworden op: 02 sep 2008, 19:10
Locatie: Haarlem
Has thanked: 262 times
Been thanked: 353 times
Re: Plantfossielen uit het Carboon van de Piesberg

Bericht door Carboon » 18 mar 2020, 20:45

cf. Renaultia chaerophylloides (Brongniart) Zeiller 1883

L.S.,

Onderstaande foto's tonen enkele fragmenten van een andere Piesberg-plant. Hoewel ik mezelf inmiddels redelijk ervan heb overtuigd, zet ik voor de zekerheid toch nog maar even "cf." voor de naam Renaultia chaerophylloides (Brongniart) Zeiller 1883. De pinnules van deze sphenopteride plant zijn behoorlijk variabel in vorm, maar vaak enigszins hoekig tot stomp getand. De nervatuur is goed zichtbaar op de laatste foto. Helaas bestaat er ditmaal geen Wikipedia-pagina om naar te verwijzen, maar Danzé (1956) is een best aardige, vrijelijk verkrijgbare referentiebron.

Groeten,

Tim

0001.jpg
0003b.jpg
0002.jpg
0005.jpg
0004.jpg


Op zoek naar groen in het zwart.

Gebruikersavatar
Carboon
Berichten: 1391
Lid geworden op: 02 sep 2008, 19:10
Locatie: Haarlem
Has thanked: 262 times
Been thanked: 353 times
Re: Plantfossielen uit het Carboon van de Piesberg

Bericht door Carboon » 19 mar 2020, 19:59

Calamites sachsei Stur 1878

L.S.

Wederom wat plantfossielen uit de Piesberg. Onderstaande foto's tonen enkele fragmenten van Calamites, meer specifiek het subgenus Calamitina (zie bijvoorbeeld deze uiteenzetting voor meer info). De gelede stammetjes van dit subgenus worden gekenmerkt door het periodiek voorkomen van kransen met grotere "taklittekens". Bekende soorten zijn C. goeppertii[/i] Ettingshausen 1854 en Calamites sachsei Stur 1878. Van de hieronder getoonde stukken kan alleen de eerste op soort worden gedetermineerd. Er zitten slechts drie geledingen (internodiën) tussen de geledingen met taklittekens, waar dit aantal bij C. goeppertii tussen de 5 en 10 (of meer) varieert. Ook zijn de taklittekens enigszins gedrongen en de geledingen langer dan breed, wat goed past bij Calamites sachsei Stur 1878. Grappig genoeg wordt deze Calamites-soort doorgaans niet genoemd op in de literatuur beschikbare soortenlijsten voor de Piesberg, maar goed, het is vast niet de eerste (noch laatste) keer dat zoiets gebeurt.

Groeten,

Tim

0001.jpg
Calamites sachsei Stur 1878

De tweede foto toont een fragment waarin slechts één nodium is bewaard, waardoor de periodiciteit en daarmee de soort niet met zekerheid te achterhalen zijn. Dit gebrek wordt echter ruimschoots goedgemaakt door de aanwezigheid van de langwerpig-ovale structuren op het stuk. Dit zijn namelijk ovipositielittekens, maar daarover heb ik jaren geleden al eens bericht.

0003.JPG

Het laatste stuk toont wederom slechts een enkele knoop (nodium) met taklittekens, waardoor er weinig te determineren valt, maar ze zijn wel best mooi niet waar?

0002.jpg


Op zoek naar groen in het zwart.

Gebruikersavatar
Carboon
Berichten: 1391
Lid geworden op: 02 sep 2008, 19:10
Locatie: Haarlem
Has thanked: 262 times
Been thanked: 353 times
Re: Plantfossielen uit het Carboon van de Piesberg

Bericht door Carboon » 26 mar 2020, 15:36

Halonia sp.

L.S.,

Eerder plaatste Tommie een prachtig stuk met Ulodendron-type littekens (?) in een draad in het determinatie-subforum. Hierdoor geïnspireerd wil ik graag onderstaande foto aan deze draad over plantfossielen uit het Carboon van de Piesberg toevoegen. Het gaat om een lycopode met Halonia-type littekens; herkenbaar aan de "bulten", zeg maar. Waar Ulodendron-type littekens rijgewijs zijn opgelijnd, staan ze in Halonia spiraalsgewijs gerangschikt en zijn ze doorgaans wat kleiner. Vergeleken met het Carboon van Nederland en België zijn lycopoden relatief zeldzaam in de Piesberg groeve, ik was dus vrij in mijn nopjes met deze vondst vorig jaar.

Groeten,

Tim

20200321_134303b.jpg


Op zoek naar groen in het zwart.

Gebruikersavatar
Carboon
Berichten: 1391
Lid geworden op: 02 sep 2008, 19:10
Locatie: Haarlem
Has thanked: 262 times
Been thanked: 353 times
Re: Plantfossielen uit het Carboon van de Piesberg

Bericht door Carboon » 13 apr 2020, 12:54

Sphenopteris spiniformis Kidston 1893

L.S.,

Oplettende Fossiel.netters zullen zich misschien herinneren dat ik deze plant eind vorig jaar al eens heb getoond, maar ik vond het toch zinnig om hem ook in deze overzichtsdraad mee te nemen: Sphenopteris spiniformis Kidston 1893. Zoals de naam doet vermoeden heeft deze plant sphenopteride pinnules die soms stekelvormige structuren dragen. Op de tweede foto, van de onderste pinna, zijn ze met gele pijlen aangegeven. Wat verder opvalt is dat deze plant een vrij stevige rachis (middenas) had. De biologische affiniteit van Sphenopteris spiniformis is onbekend.

Groeten,

Tim

20191124_141602c.jpg
20191124_141602e.jpg


Op zoek naar groen in het zwart.

Gebruikersavatar
Carboon
Berichten: 1391
Lid geworden op: 02 sep 2008, 19:10
Locatie: Haarlem
Has thanked: 262 times
Been thanked: 353 times
Re: Plantfossielen uit het Carboon van de Piesberg

Bericht door Carboon » 13 apr 2020, 13:29

Alethopteris pseudograndinioides Zodrow et Cleal 1998

L.S.,

Laten we deze draad direct wat verder uitbreiden met iets wat ik nog niet eerder op Fossiel.net heb laten zien. Onderstaande foto's tonen een alethopteride bladvorm, die ik na een literatuurzoektocht en een bevestiging door dr. C.J. Cleal, uiteindelijk heb weten te determineren als Alethopteris pseudograndinioides Zodrow and Cleal 1998. Vergelijkbare stukken worden in de literatuur soms ook wel aan A. grandinioides (Wagner, 1968) of A. pontica toegeschreven (Josten, 1991), maar deze namen zijn taxonomisch gezien problematisch (Zodrow en Cleal, 1998).

Het gaat hier om een grote bladvorm, met afgeronde pinnules en een open nervatuur. De pinnules zijn ongeveer 1 cm breed. Zover bekend komt deze soort alleen hogerop in de stratigrafie van de Piesberg voor, waardoor A. pseudograndinioides relatief nuttig is bij het achterhalen waar gestort gesteente in de groeve vandaan kan komen. Volgens de literatuur is de soort typisch voor het midden-Westfalien D.

Groeten,

Tim
TKTW0647.jpg
Fragment van een pinna, laat de algemene vorm goed zien.

TKTW0646a.jpg
Tweede pinna-fragment, algemene vorm enigszins verstoord, maar laat nervatuur beter zien.

TKTW0646b.jpg
TKTW0646c.jpg
Enkele detailopnames van pinnule-fragmenten


Op zoek naar groen in het zwart.

Gebruikersavatar
Caveman
Berichten: 1697
Lid geworden op: 18 mar 2007, 20:08
Has thanked: 188 times
Been thanked: 204 times
Contacteer:
Re: Plantfossielen uit het Carboon van de Piesberg

Bericht door Caveman » 13 apr 2020, 23:12

Mooie duidelijke, informatieve topic, dank daarvoor!


To share or not to share, that's the question!

Gebruikersavatar
Carboon
Berichten: 1391
Lid geworden op: 02 sep 2008, 19:10
Locatie: Haarlem
Has thanked: 262 times
Been thanked: 353 times
Re: Plantfossielen uit het Carboon van de Piesberg

Bericht door Carboon » 07 jan 2021, 17:40

Aphlebia cf. filiciformis (Gutbier) Gothan 1953

L.S.,

Onderstaande foto's tonen fragmenten van een Piesberg-plant waar ik eigenlijk maar bar weinig informatie over heb. Het gaat om geveerde, diep ingesneden, bijna lapvormige bladeren. De enige locatie-specifieke omschrijving die ik kon vinden stond in Gothan (1953). Deze vergeleek zijn Piesberg-materiaal (Tafel 41, Fig 3 + Tafel 42, Fig. 2) met tekeningen van Fucoides filiformis uit Gutbier (1835), zie Tafel 1, Fig. 3, 6-8, 13. Tekeningen onder de naam Rhacophyllum spinosum in Lesquereux (1879), zie Plate LVII, Fig. 4-5, lijken echter ook best aardig. Lesquereux vergelijkt zijn stukken ook met Fucoides filiformis (onder de naam Rhacophyllum filiformis (Gutbier) Schimper). Hierbij stelt hij dat: "The stem and its ramification are more clearly defined than in Rhacophyllum filiciforme to which this species has some affinity; the lobes are shorter and sharply acuminate." Het lijkt erop dat Rhacophyllum Schimper 1869 is gesynoniemiseerd met Aphlebia Presl 1838 (zie Crookall, 1976), maar wat betreft de soortnaam twijfel ik behoorlijk. Een deel van Gutbier's originelen is inmiddels gefotografeerd en ze lijken niet echt op het Piesberg-materiaal. Wittry (2020) toont foto's van enkele stukken Rhacophyllum spinosum Lesquereux 1879, maar dat lijkt ook geen perfecte match...

Groeten,

Tim

0006.jpg
0001.jpg
TKTW0650A.JPG

Referenties:
Gothan, W. (1953) Die Steinkohlenflora der westlichen paralischen Steinkohlenreviere Deutschlands, Lieferung 5
Gutbier, A. von (1835) Abdrücke und Versteinerungen des Zwickauer Schwarzkohlengebirges und seiner Umgebungen Zwickau
Lesquereux, L. (1879) Description of the coal flora of Pennsylvania and the Carboniferous formation throughout the United States


Op zoek naar groen in het zwart.

Gebruikersavatar
Anthonie
Berichten: 663
Lid geworden op: 15 dec 2003, 19:35
Locatie: Grimbergen (België)
Has thanked: 11 times
Been thanked: 31 times
Contacteer:
Re: Plantfossielen uit het Carboon van de Piesberg

Bericht door Anthonie » 08 jan 2021, 09:34

Fantastisch Tim,

Doet me qua morfologie ook sterk denken aan Rhodeites sp. Nemejc 1937

Groeten

Anthonie


* Scientia et Miratio *

Gebruikersavatar
Carboon
Berichten: 1391
Lid geworden op: 02 sep 2008, 19:10
Locatie: Haarlem
Has thanked: 262 times
Been thanked: 353 times
Re: Plantfossielen uit het Carboon van de Piesberg

Bericht door Carboon » 08 jan 2021, 12:04

Anthonie schreef: 08 jan 2021, 09:34 Fantastisch Tim,

Doet me qua morfologie ook sterk denken aan Rhodeites sp. Nemejc 1937

Groeten

Anthonie
De "pinnules" doen qua vorm inderdaad wel denken aan vormen als "Rhodea", Rhodeites en Rhodeopteridium (zie Psenick et Schultka). Verschil met het getoonde Piesberg-materiaal zit hem met name in de morfologie van de "rachis" en de wijze waarop de "pinnules" aangehecht zijn (vooral op de tweede foto hierboven kun je dit goed zien).


Op zoek naar groen in het zwart.


Plaats reactie