Zwerfsteenspons

[BartKorf]

Hoe groot kan Plinthosella resonans worden? Augustus jl. als zwerfsteenfossiel opgeraapt op een keienstrandje op Als (Denemarken).
Ik ken Plinthosella als sponsjes met een vuursteenmantel, in de orde van grootte van enkele centimeters. Maar dit is dan wel een reuzen-exemplaar, 10 cm doorsnede en 11 cm hoog !
Is dit wel Plinthosella resonans?

[hubertus68]

Hoi Bart,

ik kan je niet helpen, maar ik zou graag willen weten, waarom dit een spons is. Ik heb er geen flauw benul van.

Alvast bedankt en
Beste Groeten,
Oliver

[BartKorf]

Hallo Oliver,
ik ben geen sponzenspecialist, maar ik zal het proberen uit te leggen: Plinthosella is een spons uit het Krijt, die gevonden kan worden tussen noordelijke zwerfstenen. Nadat het dier in het sediment is opgenomen ontwikkelt zich om het kiezelskelet van de spons heen vuursteen. Daardoor zien ze er op het eerste gezicht uit als een vuursteenrolsteen. Maar als er één of meer gaten in die vuursteenmantel zitten, kan je het versteende sponslichaam zelf ook zien (zie de tweede foto, en bijgaande nieuwe foto's). Door deze vuursteenmantel worden ze tijdens het transport door het landijs natuurlijk ook enigszins beschermd. Bij de mineralisatie kunnen echter vaak details verloren gaan, vandaar dat je niet altijd duidelijke spons-structuren kan zien. Bijgaand een paar foto's van andere exemplaren (ook van Als), die duidelijker het uiterlijk van een spons vertonen.
N.B.: ze heten P. resonans (geluid makend) omdat het verkiezelde sponslichaam wel eens losraakt van de vuursteenmantel en dan kan rammelen (duits: Klapperstein).
Maar de echte sponzen-specialisten kunnen het vast beter uitleggen en toelichten.
groet, Bart

[Spongebob]

Hoi Bart e.a.

11 cm is een behoorlijke afmeting voor deze spons. Plinthosella resonans is meer in Denemarken de gevoerde naam, maar ik twijfel aan de geldigheid ervan. Ik denk dat Plinthosella squamosa eigenlijk de voorkeur verdient. Het rammelen is weliswaar erg leuk, maar geen determinatiekenmerk voor een sponssoort.
11 cm is behoorlijk groot. Ik heb hier naast me een tweetal bollen liggen die dat net niet halen. Deze komen van het Franse Ault. Daar zijn ze zeker niet zeldzaam.
De grootte wordt wel enigszins overtrokken door de dikke 'mantel' (zoals jij het zo mooi noemt) van vuursteen, die zich om het sponsskelet heeft gevormd.

PS: inmiddels staan 'we' al met 1-0 achter

[edit : 1-1 gelijk

[Bewerkt door Spongebob op 28-09-2016 om 19:59 NL]

[BartKorf]

Ha Tom,
ik hoopte al dat jij zou reageren, dank voor je reactie! Ik neem zo van je aan dat P. squamosa waarschijnlijk de geldige naam is, die was ik ook al tegengekomen. Ik baseerde mij op het boekje van Andrea Rohde. En ik heb er inmiddels een stuk of tien, maar ze rammelen geen van alle, de kans daarop is erg klein, dat is van te veel toevalligheden tijdens het fossilisatieproces enerzijds en het verweringsproces anderzijds afhankelijk. Het is alleen een interessante anekdote. Ik houd het dan ook op P. squamosa.
groet, Bart

[Spongebob]

BartKorf schreef:
Ik baseerde mij op het boekje van Andrea Rohde. En ik heb er inmiddels een stuk of tien, maar ze rammelen geen van alle, de kans daarop is erg klein. Het is alleen een interessante anekdote.

Erg leuk ja. Zo'n 'rammelspons' noem ik dan ook gewoon Plinthosella resonans. Ik ben amateur en dan mag je je best een foutje'' veroorloven.
Als jij er 10 hebt kun je ze misschien een tikje verkopen om te proberen de kern los te slaan. Of ze in een (verdund) zoutzuurbadje leggen. Misschien lost nog inwendig aanwezig kalksteen daarbij op en gaat er eentje klapperen. Ze zijn van vuursteen dus aan de buitenkant verandert er (vrijwel) niets.

[Micha]

Beste mensen ,

tig jaren geleden had mijn vader zo eentje gevonden en voor de gekheid gezegd dat het een rammeltje voor kinderen uit het stenen tijdperk was , nu weet ik eindelijk ca. 40 jaren later , dat het om een spons gaat , ha , ha .
Bedankt .

Groet
Micha

[BartKorf]

De naam Klapperstein wordt in Duitsland voor vuursteenknollen met deze spons gebruikt. Maar de term klappersteen kan je ook terugvinden in van der Lijn (Nederlandse zwerfstenen, p.74) voor limoniet-concreties met een losse leemkern er in, die ook kunnen rammelen. Er zijn dus meerdere mogelijkheden voor het "klapperen".

[Micha]

Beste Bart ,

bedankt voor deze extra uitleg , in het geval van de steen van mijn vader ging het om een vuursteen met iets wat kalkachtig leek binnen in , moet eens kijken of hij deze nog heeft .

Groet Michael

[hubertus68]

Bedankt voor het uitleg Bart.

Groeten,
Oliver