Water kleurt bruin bij ontzilten

[Balaenoptera]

Ik heb afgelopen week een aantal fossiele walviswervels gekocht. Ze waren opgevist, dus ik heb ze in een emmer gelegd om ze te ontzilten. Nou kleurde het water binnen een paar minuten helemaal roodbruin. Is dit van het ijzer wat in de botten zit? Is het schadelijk voor de fossielen?

Alvast bedankt

[sjaak]

Het kan van alles zijn, ijzer, sediment, algen. Water blijven verversen en hopelijk wordt het minder.

[pachy-pleuro-whatnot-odon]

Hallo Ilvy,

Zoals Niels al aangaf kan het in principe van alles zijn. Maar mijn eerste ingeving zou inderdaad ook ijzerroest zijn (dit is in mijn ervaring vaak de schuldige partij geweest). De botten goed wassen door ze telkens in een vers bad met water te leggen helpt doorgaans goed, waarbij je in eerste instantie gewoon kraanwater kunt gebruiken (dat is in Nederland doorgaans van goede kwaliteit - tenzij er chloor in zit, dan absoluut géén kraanwater gebruiken om chemische reacties te voorkomen!), tot het water bij het onderdompelen van de fossielen niet meer kleurt. Vervolgens kun je nog een paar baden gedestilleerd/gedemineraliseerd water toepassen om te zorgen dat ook de kleinste restjes reactieve stoffen worden uitgewassen (hierbij kan je eventueel ook het water over de fossielen heen gieten, afhankelijk van de staat waarin ze verkeren, omdat stromend water beter uitspoelt dan stilstaand water).

Let wel goed op, want bij het geven van de baden kan met het sediment en de roest die uitspoelt ook de integriteit van het fossiel worden aangepast. Echter, als er inderdaad sprake is van een roestreactie die nog actief is, dan zal dat het fossiel met de tijd sowieso verzwakken, en is het waarschijnlijk verstandiger om het nu te behandelen.

Wanneer je de baden geeft, houdt de fossielen dan continue nat, en laat ze niet tussendoor drogen. Dit omdat drogen zijn eigen negatieve uitwerkingen op het fossiel kan hebben, en afwisselend drogen en onderdompelen een vorm van mechanische verwering veroorzaakt. Haal de fossielen dus alleen ná het laatste bad uit het water en leg ze op een goed geventileerde, droge plaats, maar niet direct naast een hittebron. Warmt het fossiel namelijk te snel op kan de druk van de opbouwende waterdamp schade aan het fossiel veroorzaken. De omgeving moet echter wel het ontsnapte water goed kunnen afvoeren, dus droog zijn, en warm genoeg om het overgebleven water snel genoeg te laten verdampen dat geen nieuwe roestreactie kan plaatsvinden.

Soms is de balans lastig te vinden, en veel hangt van de toestand van de fossielen op verschillende momenten van het proces af, maar als ze er nu nog gewoon goed uitzien, is het waarschijnlijk geen probleem om ze te wassen. Daarbij moet ik dan wel gelijk opmerken dat als ze met een consolidatiemiddel behandeld zijn, deze lijm eventueel in water kan oplossen, waardoor je deze behandeling na afloop zult moeten herhalen. In jouw geval denk ik nu dat op dit moment consolidatiemiddel is toegepast, omdat de fossielen anders niet in de door jou beschreven toestand zouden hebben verkeerd...

Fossielen uit de Noordzee zijn helaas niet altijd even goed schoongemaakt en voor conservatie behandeld, maar dit is op zich makkelijk genoeg zelf te doen. Ik hoop dat je aan bovenstaande in elk geval een handvat hebt om hiermee aan de slag te gaan.

Met vriendelijke groeten,
Alexander.