Gotland-reis : 2 - 23 mei 2024

[Spongebob]

Een werkelijk prachtig museum waarin met name de menselijke geschiedenis van het eiland als vestigingsplaats en handelscentrum wordt getoond.
Vanuit de aankomsthal kom je meteen in een zaal vol met beeldstenen uit een ver verleden (plm. 7e tot 10e eeuw) die hier een veilig plekje hebben gevonden en te mooi zijn om buiten in weer en wind te laten staan.

Hoewel, her en der komen ze nog voor op het eiland.

[Spongebob]

1361 ...bloed aan de muur

Door toetreding van Visby tot de Hanze was er in 1288 tussen de inwoners van de stad en de boerenbevolking een burgeroorlog ontstaan door de heffing van hoge belastingen op verkoop van goederen in de stad.

Deze onenigheid spitste zich toe in 1361 toen de Deense vorst Valdemar Atterdag met zijn leger voet zette op het Eksta-strand en begon met zijn rooftocht over het buitengebied richting Visby. De haastig gevormde boerenlegertjes konden het totaal niet bolwerken tegen de Deense strijdkrachten en vluchtten in paniek naar de ommuurde stad. De stedelingen weigerden hen echter de toegang en de plattelanders werden voor de poorten afgeslacht.

Een eenvoudig stenen monument even buiten de stad herinnert aan de vele gevallen eilandbewoners.

[Spongebob]

Schilderij van Carl Gustaf Hellqvist (1851-1890)
van: Wikipedia, de vrije encyclopedie

De stedelingen wisten hun vege lijf te redden door zich zonder tegenstand over te geven aan de Deense koning die daarbij wel een tegemoetkoming verlangde. Op het centrale marktplein liet hij drie grote kuipen plaatsen die de burgers met goud, zilver en andere kostbaarheden moesten vullen. De opbrengst viel uiteindelijk tegen, maar Valdemar hield waarschijnlijk rekening met de macht van het Hanze-verbond en liet de burgers van de stad verder met rust. Op het platteland werd echter driftig geplunderd en gemoord.
Gotland kwam deze klap eigenlijk niet meer te boven en raakte in verval. Een tijd van diverse overheersers en grote onzekerheid was begonnen.
.

St. Karin's : één van de kerkruïnes in de stad

[Spongebob]

De menselijke geschiedenis van het eiland is zeer boeiend, maar we kwamen natuurlijk vooral voor de geologie van het eiland. Ook daar werd ruimschoots aandacht aan besteed in het museum. Veel prachtige fossielen zijn er tentoongesteld, waaronder een groot plateau met zeelelies waarvan ik eerst vermoedde dat die uit Marokko afkomstig was, maar 'gewoon' gevonden op Gotland. In dit geval echter wel een kopie.

Uiteindelijk stonden we oog in oog met de Heilige Graal ; de mooiste zwerfsteenspons die ik ken: 'Hydraspongia polycephala''.
De grote broer van mijn exemplaar dat ik de dag ervoor aan het strand had gevonden.
.

[hubertus68]

Wat een interessant bericht Tom! Bedankt hiervoor.

[Spongebob]

Aulocopium van Djauvik, 9 mei 2024

Als sponzenliefhebber en verzamelaar in het oostelijk grind is het extra leuk dat er op Gotland ook zwerfsteensponzen uit het Ordovicium voorkomen. En dan bijna alle soorten die we uit het Nederlands-Duitse grensgebied ook kennen. Juist die soorten die je er niet aantreft (zoals Syltrochos, Carpospongia pogrebowi en Caryospongia roemeri) maken het interessant en kunnen helpen bij de reconstructie van de aanvoerlijnen vanuit Baltica.
https://www.researchgate.net/publicatio ... and_Sweden
.

'Hydraspongia polycephala' uit Gdansk (1905) x.jpg (85.6 KiB) 1655 keer bekeken

In het geval van Hydraspongia mag je je trouwens afvragen of het gerechtvaardigd is er een aparte sponssoort in te zien of dat we bij zulke composietvormen te maken hebben met een groeiafwijking. Mogelijk zijn twee of meer sponslarven dicht bijeen tot ontwikkeling gekomen en meerdere modules bovenop slechts één basisgedeelte gevormd; dus een speling der natuur. Sponzen zijn weliswaar heel gevoelig voor wat betreft hun milieu/ leefomstandigheden, maar hun cellen passen zich heel gemakkelijk aan wanneer een bepaalde functie wordt gevraagd. Krijtsponzen laten dit veel vaker zien en bijv. recente badsponzen bestaan uit ontelbare hoeveelheden aan modules.

[Spongebob]

's Middags na het museumbezoek waren we uitgenodigd bij onze goede vrienden Karin en Peter de Vries, die een prachtige vakantiewoning huurden in Lickershamn tegenover de Jungfrun, de hoogste rauk van Gotland.

Jungfrun -Lickershamn, de grootste rauk van Gotland.
foto: Wikipedia, de vrije encyclopedie

Aan de andere kant van de baai bij hen op het strand hebben we samen ook nog een tijdje gezocht en daar vond ik opnieuw een Ordovicische zwerfsteenspons; een Aulocopella winnipegensis om precies te zijn. Misschien niet moeders mooiste, maar voor mij helemaal top, temeer deze soort op dit moment mijn onderwerp van studie is.
.

Ik was klaar en hoefde de verdere reis niets meer te vinden

[Spongebob]

Nou ja, als je toch op een eiland bent dat om zijn Silurische ondergrond bekend staat, moet je natuurlijk niet alleen gefocust zijn op Ordovicische zwerfsteensponzen. Dus hebben we een aantal locaties aan de kust bezocht. Ondanks de nog steeds kille zeewind vanuit noord tot oost was dat in de zon heel goed te doen; zeker in de (veel te grote) winterjas die ik ooit van mijn buurman heb gekregen. Probleem is wel dat je rekening moet houden met de natuurgebieden waar zeer strenge regels gelden en het zelfs verboden is om stenen op te rapen!
Om niet in verlegenheid te komen, kun je die als enthousiast verzamelaar dan beter mijden.

[Spongebob]

Beeldsteen ingemetseld in de kerkmuur van Bro

De woensdag zijn we voor de verandering naar de oostkust gegaan, richting Gothemhammar.
Op de weg erheen kwamen we langs Bro, een dorpje/gehucht met één van de pakweg 90 kerken van Gotland. Elke kerk op Gotland is een juweeltje.
Evenals bij de kerk in mijn eigen woonplaats Emmen waar hunebedstenen zijn gebruikt voor de bouw van de toren ,
is hier een historische beeldsteen als bouwmateriaal gebruikt en ingemetseld in de kerkmuur.

Bij Gothemhammar moesten we even wennen. Omdat dit aan de oostkust ligt bevinden zich hier geen hoge kliffen. Door stijging van het eiland wel een breed keienstrand met strandwallen en na enig speurwerk kwamen we alsnog bij een bescheiden, maar mooi gelaagde klifsectie met een profiel uit de Klinteberg-formatie.

Grensbereik tussen de Halla- en Klinteberg-formaties

Hier vonden we kleine, zwarte ostracoden die prachtig afsteken in de lichtgekleurde kalksteen en kalksteenplaatjes met vooral brachiopoden en tentaculieten.

Op de terugweg hebben we nog 'Tjelvars Grav' bezocht. Dit zou het scheepsgraf zijn van de 'eerste bewoner van Gotland' zoals beschreven in de Guta-sage - een prachtige legende o.a. over het zinken en rijzen van het eiland.

tjelvargrave.jpg (118.49 KiB) 1591 keer bekeken

[jkeijzer]

Is ondertussen een hoogtepuntje op de dag geworden. Meer van dit....