Gotland-reis : 2 - 23 mei 2024

[Spongebob]

Vissershuisjes in de mist - Djauvik

Het is er inderdaad erg mooi. Idyllisch, zou ik willen zeggen. En dan die rust die overal heerst.

Zomerhuisje op het klif bij Djauvik

Aan de schuin gewaaide bomen en de karige vegetatie te oordelen, moet het in de winter een stuk minder aangenaam zijn.
Gotland wordt ook wel 'eiland van de stormen' genoemd. Vanaf eind mei en in de zomer is het geweldig. Het eiland staat bekend om zijn vele zonuren. Geen wonder dat het dan overspoeld wordt door de Zweden die dit zo dicht bij huis zeker waarderen. Voor het geval je/jullie nog geen vakantiebestemming hebben gevonden, hoop ik dat dit reisverslag inspiratie geeft

Visby - Almedalen

Visby - Noordelijke stadsmuur met de 'Lübecker bres'

[Spongebob]

Caryoconus gothlandicus

Na een avond en 3 dagen gezocht te hebben op het schietveld hadden we het gevoel dat we er alles aan hadden gedaan om een goed resultaat te krijgen. Bovendien waren we wel klaar met het moeizame (af en toe zelfs frustrerende) zoeken tussen de strandstenen en was het tijd voor iets heel anders. We zetten koers naar het noordoosten, naar het eiland Fårö [“vaoreu”].
http://www.webbkameror.se/webbkameror/f ... 1_live.php
.
Fårö is gemakkelijk te bereiken per veerpont over de Fårösund. Een overtocht duurt zo’n acht minuten en kost helemaal niets(!). Je kan zien aan de foto dat we die dag verder naar het noorden onder de wolken vandaan zouden komen. De temperatuur werd steeds aangenamer.

Veerpont bij Fårösund

[Spongebob]

We wilden de dag beginnen met een zoeklocatie in een verlaten groeve/oud klif bij Broa, maar misten de afslag, konden vanwege wegwerkzaamheden (nog meer steentjes op de weg ) niet snel omkeren en kwamen terecht bij de kerk van Fårö.

Fårö kyrke

In een hoekje achterin de begraafplaats bevindt zich het bescheiden graf van de wereldberoemde filmmaker Ingmar Bergman en zijn laatste vrouw. Bergman vond op Fårö veel inspiratie voor filmlocaties en koos het later ook als woonplaats.

Ingmar Bergman op Fårö (2).jpg (66.49 KiB) 4098 keer bekeken

In diezelfde kerk hangt ook een houten 18e eeuws gedenkbord van een aantal zeerobbenjagers die op een ijsschots zijn afgedreven op de Oostzee. Als door een wonder hebben ze dit hachelijke avontuur overleefd en als dank aan de hogere macht is dit herinneringsbord opgehangen.

Zeerobbenjagers in doodsangst op een losgeslagen ijsschots

Vervolgens de zoeklocatie Husbod fiskeläge bij Mölnor bezocht. Voor het eerst zoeken in de Slite-Formatie. Het duurde niet lang of het karakteristieke koraal Acervularia ananas deed haar opwachting. De een nog mooier dan de andere. We hadden zelfs moeite een keuze te maken uit de mee te nemen stukken.

Husbod fiskeläge

[Spongebob]

Fårö is een eiland met een heel eigen natuurlijke uitstraling. Er wonen weinig mensen en de vegetatie is schraal vanwege de soms uiterst gure weersomstandigheden en een uiterst dunne humuslaag. Sommige delen van het eiland met uitgestrekte velden van strandrolstenen lijken op een maanlandschap. Er zijn daar terrassen die stapsgewijs aflopen richting de zee. Beroemd zijn enkele prachtige ‘Raukar’-velden waar onwerkelijke stenen figuren zijn te zien. Het zijn verticale, geïsoleerde erosieresten van rifbouwende organismen; m.n. stromatoporen. Een onwerkelijke en zeer indrukwekkende ervaring om hier rond te lopen. Ik vond dit dan ook de meest bijzondere dag van onze reis.

[Spongebob]

Grote stromatoporen ingebed in kalksteen

Fårö Fyr (vuurtoren)

Fårö is ook een uitgesproken vogeleiland. Vogels die bij ons zo langzamerhand zeldzaam zijn, zoals patrijzen, wulp en tureluur, zijn daar nog ruimschoots aanwezig.

Tureluur

Tijdens de Krimoorlog (1853-1856 / ook toen al ☹) werd Fårö door de Engelse vloot gebruikt als aanvalsbasis. Er brak in 1854 een cholera-epidemie uit waardoor 20 mariniers stierven. Het ‘Engelse kerkhof’ herinnert er nog aan.

Engelse kerkhof

De oude groeve (of was het nou een oud klif?) van Broa hebben we op de terugweg nog aangedaan, maar was de moeite nauwelijks waard. Sowieso bleken de oude groeves niet meer interessant, omdat een groot deel van de soms zeer harde kalksteen begroeid is met een laagje grijsgrauwe korstmos waardoor weinig te herkennen valt.

Oud klif bij Broa

[Spongebob]

Riffen in de Högklint Formatie

Screenshot 2024-04-03 at 12-02-05 SG1978047001.pdf.png (234.77 KiB) 3928 keer bekeken

De volgende dag stond één van de baaien in het noordwesten, het Irevik, op het programma. We begonnen aan de linkerzijde van de baai.

versteende schildpad ;-)

Hier waren we weer terug bij de Visby-lagen (samen tot 24 meter) met daarboven liggend de meer resistente kalksteen van de Högklint-Fm. Zo om de honderd meter bevindt zich een klif dat uitsteekt naar de zee en telkens een oud rif markeert. Op het strand liggen af en toe grote brokken harde Högklint-kalksteen. De Onder Visby-lagen zijn afgezet in een rustig milieu en bestaan uit afwisselend kalksteen en mergellagen. Soms zie je onderin de wand forse biostromen met vooral kettingkoralen die ooit dankzij hun relatief grote tussenruimten (als dumpplaatsen) de sedimentatie van slib goed konden verwerken.

[Spongebob]

Ireviken is één van de bekendste vindplaatsen van Gotland. En dat was ook wel te merken want overal zagen we dat voorgangers door hen uitgesorteerde fossielen hadden klaargelegd. Oppassen aan de rechterzijde van de baai is dat je niet als stenenzoeker (wandelen mag wel) het natuurreservaat binnenloopt, want daar geldt een absoluut verzamelverbod!

wit uitgeslagen, onherkenbare strandkeien

'vergeten' fiets

[Spongebob]

Een typische vertegenwoordiger voor de Onder Visby-lagen is, naast de brachiopode Eoplectodonta transversalis, het aantrekkelijke ‘knoopkoraaltje’ Palaeocyclus porpita (oude naam: Porpites porpita), die hier op het strand veelvuldig voorkomt. Erg leuk om te zoeken, want je gaat gewoon zitten en met een beetje graven vind je de een na de ander. Verslavende bezigheid! Gelukkig kon ik mij hiervan snel losrukken, maar mijn zoekmaat ging door tot zo’n 100 exemplaren.

[Spongebob]

Erg interessant is de overgang van de Onder naar de Boven Visby-lagen. Die wordt namelijk gemarkeerd door een zone met dikke enkelkoralen (Phaulactis angusta). Aan de kust bij Ireviken heb ik me hierbij flink vergist. Aanvankelijk dacht ik de Phaulactis-laag te hebben ontdekt, maar het was een bank met kettingkoraal (Catenipora?) en Cystiphyllum. Ben nu bang dat ik in mijn enthousiasme exemplaren van Cystiphyllum heb meegenomen i.p.v. Phaulactis (die op het verlanglijstje stond) .
Het viel trouwens niet mee om een redelijk gaaf exemplaar van zo’n rugose koraal te bemachtigen. Ten eerste mag je op Gotland niet in de kalksteen hakken en losse exemplaren zijn meestal afgerond tot strandrolsteen.

Ooit werd verondersteld dat het Siluur een rustige geologische periode is geweest, maar niets is minder waar. Diverse vulkaanuitbarstingen hebben zich voorgedaan en dat heeft zich vertaald in een aantal asafzettingen (benthoniet) en uitstervingsmomenten (‘events’), waarvan de Phaulactis-laag er eentje is. In het klif bij Ireviken zie je mooi dat het grondwater op een van de minder goed doordringbare benthonietlagen naar buiten treedt.

De overgang tussen de verschillende afzettingen erg mooi te bestuderen. Onderaan het klif de Onder Visby-lagen, daarboven de iets kalkiger en fossielrijke Boven Visby-lagen en bovenaan de hardere Högklint Formatie.

Behalve fossielen kwamen we die dag op het strand ook nog een ringslang en een dode zeehond en op de terugweg een nieuwsgierige vos tegen:

'foto' omdat filmpje hier niet werkt ;-)

...en nu weer voetbal kijken

[Spongebob]

Woensdag de 15e mei was weer een speciale dag. Nu gingen we richting Burgsvik en Hoburgen, het schiereiland helemaal in het zuiden. Prachtige tocht en onderweg even de kerk van Träkumla en de windmolens en de orchideeën van Hundlausar geknipt; aan sommige dingen kun je eenvoudigweg niet zomaar voorbijgaan.

Windmolens bij Hundlausar

Veeschuur met galigaanbedekking

Orchideeën

Niet heel Gotland bestaat uit kalksteen. Burgsvik staat bekend om zijn fijnkorrelige zandsteen(!). Deze is ooit geëxploiteerd in meerdere steengroeves en heeft zowel slijp- en molenstenen als bouwsteen en doopvonten opgeleverd.

Bij Kettelvik is nog een opgelaten oude groeve waarbij nu een klein museum is ingericht.