Foraminiferen Emael-member Limburgse Krijt

[FossilDude]

Goed bezig Koen!

Het zou goed kunnen dat je (ook) hier met een planktische (ipv benthische) foram te maken hebt.

Het is wat lastig te zien op de foto's, maar wellicht kan je het omschrijven: Hoe zien de opbouw van deze foram er uit? Op de foto lijkt het een klein beetje alsof de opbouw van kamers biseriaal is? Kan dat kloppen? Dan zou je wellicht eerder bij Heterohelix uitkomen.

Groet,
Johan

[KoenJ]

Heren,

Bedankt voor de reacties. De foto's zijn inderdaad te beroerd voor determinatie (ik zal als boetedoening een paar weesgegroetjes opzeggen).

@Fosildude: als ik het goed begrijp is het verschil tussen Spiroplecta en Heterohelix dat bij de eerstgenoemde de eerste kamers planispiraal zijn, terwijl dit bij de tweede niet is?

[FossilDude]

Hoi Koen,

Sorry, dat was niet helemaal wat ik bedoelde. Ik zie nu dat je het ook zo kan opvatten. Ik was alvast een stapje verder aan het denken.

Ik ben er niet helemaal in thuis, maar ik meen dat Spiroplecta een agglutinated foram is, toch?
Dan zou de schaal dus uit particles bestaan (net als je Textularia). Dat lijk je hier niet te zien (?) (maar dat is lastig te zien op deze foto's).

Ik geloof verder dat het juvenile deel van Spiroplecta planspiraal is en dat deze soort dus halverwege overgaat van planspiraal naar biseriaal.


[Bewerkt door FossilDude op 06-12-2016 om 16:30 NL]

[KoenJ]

Hierbij wat foto's die ik vandaag met kunst en vliegwerk door het oculair heb genomen.

Johan, ik denk toch dat het om Spiroplecta gaat, maar ik begrijp je verwarring. Een beetje googlend kom ik ook agglutinated (zandschalige) versies van dit genus tegen. Dit zijn volgens mij echter foutieve determinaties. L&T zeggen over Spiroplecta : "Wall calcareous, perforate, commonly ornamented with fine longitudinal striae, aperture a symmetrical arch at the base of the final chamber". Klopt, op de striae na, allemaal (apertuur weergegeven op laatste foto). Die striae kom ik echter zo nog op terug. Dit genus komt van het Aptiaan tot het Paleoceen voor.

Bij Heterohelix beschrijven L&T dat de laatste kamers 'subtriangular in outline with a short blunt spine at the outer angle of the chamber' zijn. Bovendien zeggen ze dat de soort voorkomt van Santoniaan tot Campaniaan, en de Emael-member is natuurlijk Maastrichtiaan. Uiteraard besef ik me dat ook L&T gedateerd kan zijn, het werk is immers ook al 30 jaar oud. Hofker beschrijft Heterohelix trouwens helemaal niet.

Voor beide genera wordt een planispiraal begin beschreven door L&T. Als ik hun afbeeldingen bekijk is dat planispirale begin bijna net zo slecht te zien als bij mijn exemplaar (nou ja, meervoud, ik ben hem al vaker tegengekomen).

Wat betreft de striae beschrijft Hofker bij de soort Guembelina globifera (is dit dan nu Spiroplecta globifera ? ) dat 'the wall of the chambers shows no traces of the fine striae.....in reality this may be the first form of Stainforthia .....'. Dat ik geen striae zie, is dus niet zo vreemd. Over Stainforthia zeggen L&T vervolgens weer dat deze pas vanaf het Eoceen voorkomt.

Ik denk dat ik inmiddels deze dus ook op soortniveau durf te benoemen: Spiroplecta globifera (Reuss).

Edit: ik ben vergeten aan te geven dat deze foram biseriaal is (te zien op de laatste foto). Beide genera zijn trouwens biseriaal volgens L&T.


[Bewerkt door KoenJ op 06-12-2016 om 23:22 NL]

[FossilDude]

Hoi Koen,

Ik ben niet bepaald goed bekend met dat genus Spiroplecta. Ik had begrepen dat het überhaupt een beetje een achterhaald concept was.

Wat betreft het genus Heterohelix is de info van L&T niet meer up to date. Dit genus komt tot op de KT grens voor (is in veel ondiep-mariene bovenste Maastricht afzettingen zelfs behoorlijk dominant).

Kijk voor een interessante vergelijking eens bij:
Georgescu,& Abramovich, 2009: new Late Cretaceous (Maastrichtian) serial planktic foraminifer (Family Heterohelicidae) with early planispiral coil and revision of Spiroplecta Ehrenberg, 1844. Geobios, Volume 42, Issue 6, November–December 2009, Pages 687-698.

Groet,
Johan

[KoenJ]

Ai.....soms zou je willen dat er 50 jaar niks aan forams gedaan was! Ik geloof dat het tijd wordt voor een nieuw standaardwerk.

Bedankt voor het artikel! Ik heb het gevonden en ga het binnenkort lezen.

[KoenJ]

Terwijl de kids in bad zitten, heb ik het artikel even kunnen lezen, Johan. Ik kom inderdaad tot de conclusie dat dit geen Spiroplecta is. Gezien de bolvormige kamers, lijkt het inderdaad te gaan om Heterohelix globulosa, maar ik kan uit dit artikel geen duidelijke literatuurverwijzing vinden waar ik meer kan lezen over de exacte kenmerken van dit genus. Het is namelijk bepalend of Heterohelix globulosa costae heeft of niet. Die zijn bij mijn exemplaren niet aanwezig, of ze moeten zo fijn zijn dat ze onder de lichtmicroscoop niet te zien zijn. Dan zou alleen een SEM-foto uitsluitsel kunnen bieden.

[RobertSpeijer]

Dag Koen

Op het eerste zicht is dit een gewone Heterohelix. Ik zie ook geen initiele planspiraal zoals bij Spiroplecta (de naam zegt genoeg). Nu kan volgens L&T Heterohelix ook een miniscuul planspiraal begin hebben. Dat is me nog nooit opgevallen, maar ik heb me dan ook nooit verdiept in de taxonomie van de Heterohelicidae.

Overigens: Spiroplectinella en Spiroplectammina zijn biseriale agglutinanten met een planspiraal begin. De naam lijkt er op, maar daar houdt de overeenkomst op.

Recente specialisten van plankton van het Maastrichtian:
Brian Huber, Sandra Nederbragt, Sigal Abramovich, Maria Rose Petrizzo, Ignacio Arenillas, to name a few. Vooral Nederbragt heeft in de jaren 80-90 veel tijd in deze groep gestoken. Als je een paper zoekt en je kunt het niet downloaden, stuur dan maar een berichtje naar mijn e-mail adres.

Groeten
Robert

[KoenJ]

Hoi Robert,

Bedankt voor het meedenken! Inmiddels ben ik ook overtuigd dat het een Heterohelix is. Ik begrijp uit een artikel van Dan Georgescu uit 2009 dat Spiroplecta, Paraspiroplecta en Hartella geëvolueerd zijn uit Heterohelix, en dat daarbij het planispirale begin is ontstaan (nu moet ik zeggen dat ik genoeg afbeeldingen van Spiroplecta zie waar dit begin net zo slecht te zien is als bij mijn exemplaar).

Ik heb contact gezocht met Dan Georgescu om de exacte soort te achterhalen. Hij denkt voorlopig aan H. reussi of striata (die laatste acht hij minder kansrijk). Ik moet de artikelen die hij me hierover heeft toegezonden nog doornemen.

Nu zat ik wel te overwegen zijn boek 'handbook on late cretaceous planktic foraminifera' aan te schaffen, maar ik heb nog even de vraag bij hem neergelegd in hoeverre dit boek toe te passen is op het Nederlands/ Belgische Maastrichtiaan. Dit omdat het boek toch richting de 200 euro gaat, en dat vindt mijn portemonnee over het algemeen wat minder.

[Bewerkt door KoenJ op 11-12-2016 om 19:27 NL]

[RobertSpeijer]

Dag Koen

Voor een gedetailleerde studie van open mariene Laat-Krijt fauna's kan dat boek zeker nuttig zijn, maar voor die weinige taxa die je in het Limburgse Krijt vindt zou ik het zeker niet voor die prijs aanschaffen. Ik ken het boek zelf niet overigens.

Misschien kun je hiermee al voldoende mee uit de voeten: BIOSTRATIGRAPHIC AND GEOLOGICAL SIGNIFICANCE OF PLANKTONIC FORAMINIFERA
UPDATED SECOND EDITION
MARCELLE K. BOUDAGHER-FADEL

het is geen eigen origineel werk (vnl. copy/paste uit andere publicaties), maar wel downloadbaar vanaf de UCL site. Paperback voor 20 pond.