Kleintjes uit Kunrade

[hubertus68]

Hoi Luc,

volgens mij inderdaad een P. pustulosa. Ik ben deze in het materiaal uit Ransdaal wel enkele keren tegengekomen, maar dan alleen de basale gedeeltes, die meestal op een verdwenen substraat (zoals bvb. een cylindervormige plantenstengel) gegroeit waren. Hier een voorbeeld.

Groeten,
Oliver

[Lugo]

De soort P. pustulosa lijkt wel een voorkeur te hebben om zich te vestigen op cilindervormige substraten zoals plantenstengels, want zelf heb ik ook verschillende fragmenten gevonden met een zelfde gekromd aanhechtingsvlak.

De drie foto's hierboven zijn dan weer een soort uit het genus Stellocavea, maar toch duidelijk verschillend van S. francqana, omwille van zijn gesloten opstaande rand. Al is die rand hier gedeeltelijk afgebroken en is de centrale scheidingswand ook afwezig, toch denk ik dat het een S. bipartita (Ubaghs, 1856) betreft. Dit is het enige exemplaar van deze soort, wat ik tot nu toe gevonden heb.

Lugo

[hubertus68]

Hoi Luc,

interessant stuk dat jij hier toont.
Volgens Gregory (1909) en eerder Hamm (1881) zijn de door Ubaghs beschrevene soorten S. trifoliiformis en S. bipartita synoniemen van Stellocavea francqana. Gregory schrijft dat zelfs Stellocavea cultrata en de door Hamm beschreven soort Carinifer trenkneri synoniemen zouden kunnen zijn.

Omdat dit berichtje vermoedelijk van de een of andere bryozoa-leek gelezen word, heb ik illustraties en foto's van alle mij bekende Stellocavea-soorten bijgevoegt.

Foto 1: Stellocavea francqana (uit Pergens-collectie, 189x)
Foto 2: Stellocavea trifoliiformis (uit Ubaghs, 1865)
Foto 3: Stellocavea bipartita (uit Ubaghs, 1865)
Foto 4: Stellocavea bipartita (uit eigen verzameling)
Foto 5: Stellocavea cultrata (uit Pergens-collectie, 189x)

Zoals jullie zien volgt iedere soort een speciaal bouwplan. Wat alle soorten verenigt is de schijfvormige platte architectuur, die vanuit de randen naar het centrum toe (radiaal) lamellen vormt die op hun laterale zijdes cellen van de enkele dieren tonen. Het aantal lamellen varieert en is afhankelijk van het groeistadium.

Zo ver zo goed. Dit zou dus kunnen betekenen dat een kolonie met slechts een lamel (S. bipartita) een jonge soort is, en een met zeven lamellen een oude soort. Maar de inschakeling van nieuwe lamellen (en celbundels) is verbonden met ruimte, die nodig is voor de enkele cellen.

Bepaalde lichenoporide of geslachten (bvb. Radiopora of Lichenopora), maar ook Theonoa, schakelen ook jonge celbundels tussen de oude, maar dan word de kolonie ook groter.
Bij Stellocavea is de kolonie naar de zijkanten toe echter begrenst door een verticale wand. Als de kolonie groter moet worden, zou deze wand zich naar links en rechts moeten uitbreiden. Als men goed kijkt, ziet men inderdaad dat de verhoogde buitenrand van Stellocavea 'bipartita' uit kleine cellen/fragmentjes opgebouwt is. Mogelijk dus, dat de kolonies daadwerkelijk groter konden worden en dat de boven genoemde soorten daadwerkelijk groeistadia van Stellocavea francqana (of een andere soort) zijn.
Dit is echter nooit intensief bestudeert en beschreven worden. Vandaar dat ik jou niet zeker zeggen kan, tot welke soort jouw stuk behoort. Ik zou ook niet weten bij welk ander geslacht men dergelijke groeprocessen zou kunnen bestuderen. Stellocavea is op haar wijze uniek. Het is dus nog veel te doen....

Beste Groeten,
Oliver

[KoenJ]

Wat een beauties weer, heren! Prachtige plaatjes!

[Lugo]

Bedankt voor de appreciatie, Koen.

Oliver,

dat is een mooi overzicht van wat er in verband met het genus Stellocavea in de literatuur te vinden is. En het dateert allemaal van meer dan honderd jaar geleden.
In de partij gruis, die ik momenteel aan het uitzoeken ben, zitten er echt heel veel specimen van het geslacht Stellocavea ( minstens eentje per koffielepel gruis). Ik heb er nu al meer dan 30 exemplaren uitgevist en ik schat dat op het einde van het zoekwerk dit aantal zal groeien tot enkele honderden exemplaren.
Ik denk dat dit grote aantal een goed overzicht en inzicht moet kunnen bieden over de verschillende vormen, die voorkomen.
Zo zou ik bv. denken, dat indien S. trifoliiformis, S. bipartita en S. francqana verschillende groeistadia van een zelfde soort vertegenwoordigen ( en dus synoniemen zijn) , al deze stadia in min of meer gelijke mate aanwezig zullen zijn in het totale aantal.
Dit is tot nu toe evenwel niet het geval. Behalve het ene afwijkende exemplaar op de laatste drie foto's hierboven, passen alle anderen perfect in de beschrijving van S. francqana.
Maar laat ons afwachten wat er nog uit het gruis komt en die informatie dan proberen te begrijpen.

Lugo

[Bewerkt door Lugo op 05-12-2017 om 10:22 NL]

[Lugo]

Op dit ogenblik staat te teller wat het aantal specimen van het genus Stellocavea uit het Kunrader gruis betreft op ongeveer 70 en daarvan zijn 3 exemplaren van het type "bipartita". Al de andere lijken mij te behoren tot S. francqana.
Maar het derde exemplaar (bipartita), dat ik vond vertoont ook een opengebroken gonozooide, zoals op de foto te zien is.
En dit is het eerste exemplaar van dit genus, waarop ik zo een broedkamer heb gezien; dus toch wat speciaal.

Lugo

[hubertus68]

70 specimen?? Dat is meer van deze soort dan men specimen van de een of andere Onychocella-soort in een kilo gruis van Maastricht vind.
Het specimen dat jij hier afbeeld is natuurlijk heel bijzonder, omdat het – door de aanwezigheid van het gonozooid – bijdraagt tot een betere kennis van deze soort. Proficiat.

Ik moet niet zeggen, dat dit dingetje moet worden afgebeeld. Valt er nog iets te prepareren? Of zitten de kalkkorreltjes te vast? In ieder geval zou ik heel graag enkele foto's van dit stuk ontvangen.

Nu is ook duidelijk dat Stellocavea bipartita niets met Stellocavea cultrata te maken heeft – zoals Gregory dit vermoed had.

Heb je ook een S. francqana met gonozooid tussen die 70 kolonies? Dit zou dan natuurlijk een topper zijn en een goede basis om deze soorten reviseren te kunnen.

Groeten,
Oliver

[Lugo]

Ik vermoed dat dit aantal nog zal groeien tot in de buurt van 500 specimen, als ik zie wat nog doorzocht moet worden. Ik ga jou dus een deel van dat gruis bezorgen (op 16 jan.), zodat jij jouw collectie kan aanvullen.
Omdat ik nog maar een fractie van de S. francqana specimen geprepareerd heb, weet ik niet of er exemplaren met gonozooiden zullen tussen zitten.Hopelijk wel.
De S. bipartita met gonozooide ga ik in elk geval nog wat verder prepareren, want de korreltjes zijn pas duidelijk zichtbaar op de vergrootte foto.
En dan maak ik nog wel enkele nieuwe opnames en stuur ze door.
Ondertussen heb ik Ubaghs (1858 ) en Gregory (1909) nog eens goed nagelezen en ik ben er meer en meer van overtuigd dat Ubaghs gelijk heeft en dat S. francqana en S. bipartita twee verschillende soorten zijn in het geslacht Stellocavea en dus geen synoniemen, zoals Gregory stelt.

Lugo

[Bewerkt door Lugo op 07-12-2017 om 16:47 NL]

[Bewerkt door Lugo op 07-12-2017 om 16:47 NL]

[hubertus68]

Lugo schreef:
Ik vermoed dat dit aantal nog zal groeien tot in de buurt van 500 specimen, als ik zie wat nog doorzocht moet worden. Ik ga jou dus een deel van dat gruis bezorgen (op 16 jan.), zodat jij jouw collectie kan aanvullen.

Dankjewel!

Lugo schreef:
Ondertussen heb ik Ubaghs (1858 ) en Gregory (1909) nog eens goed nagelezen en ik ben er meer en meer van overtuigd dat Ubaghs gelijk heeft en dat S. francqana en S. bipartita twee verschillende soorten zijn in het geslacht Stellocavea en dus geen synoniemen, zoals Gregory stelt.

Dit denk ik ook. Maar om dit te bevestigen zijn die 500 specimen zeker nodig. In principe moet men proberen uit te vinden, wat het groeiconcept van Stellocavea is. Op de vorige pagina heb jij bijvoorbeeld een stuk getoont dat twee lamellen toont. Is dit dus S. trifoliiformis? Verder toon jij een stuk zonder lamellen. Is dit een nieuwe soort? Misschien kom jij stukken tegen met tien lamellen...
Maar wat ik opvallend vind is dat S. bipartita niet alleen kleiner is, maar ook duidelijk hoger. De verticale rand verloopt ook niet schuin naar het centrum toe, zoals bij S. francqana, maar is eigenlijk naar de laterale zijdes toe gebogen. En dat bij twee van twee stukken die beide ook nog slechts een lamelle tonen. Spannend word het dus als er een stuk met hoge "bipartita-rand" en meer dan een lamelle gevonden word.

Ach, wat is het een spannend verhaal.

Groeten,
Oliver

[Stijn]

prachtig jullie taxonomische speurwerk!