Gotland-reis : 2 - 23 mei 2024

[Spongebob]

Op zondag, die zijn naam alle eer aandeed, vertrokken we in zuidoostelijke richting. Op weg naar Lau Backar, een inmiddels klassieke vindplaats. Op de weg erheen reden we ineens door een groot grafveld met meer dan 100 graven uit de Bronstijd. Het Gålrum grafveld. Vanaf 1500 v. Chr. zijn hier al mensen begraven. De meeste graven zijn ondergronds, maar er zijn ook 8 scheepszettingen, veel steenhopen en een beeldsteen. Aan de overzijde van de weg zijn nog zo’n 20 monumenten waaronder een reusachtige steenhoop, de ‘Digerrojr’.

Enorme steenhoop 'Digerrojr'

https://www.google.com/local/place/fid/ ... x96BAhEEAs

De beeldsteen op het Gålrum-veld, opgesteld in de vroege Vikingtijd, is de enige die nu nog op zijn originele standplaats staat. Die beeldstenen hebben overigens ook een ontwikkeling doorgemaakt. Eerst waren het vooral eenvoudige rechthoekige stenen die opgesteld werden, maar later werden ze speelser van vorm met gebogen boven- en zijkanten. En daarna in de vorm… Ik heb het nog nergens kunnen nalezen, maar volgens mij in de vorm van een enorme fallus als vruchtbaarheidssymbool en teken van kracht.

Goed, Lau Backar was de bedoeling. Van deze vindplaats hadden we vooral het enkelkoraaltje Rhizophyllum gotlandicum op ons wensenlijstje staan. Deze lijkt erg veel op het bekende pantoffelkoraaltje (Calceola) uit de Eifel bij Gerolstein: aan de ene kant afgeplat en met een dekseltje.

Straatinsnijdingen met duidelijkde grens tussen de Hemse en Eke Fm

We hebben bij Botvide aan de straatinsnijding gezocht, op de vlakte en de hellingen bij de molen en een soort groeve in het bos. Heel veel zeelelie-stengeldelen, losse schijfjes en enkele kelkbodempjes, maar geen pantoffeltje. Misschien hebben we nèt aan de verkeerde kant van de heuvel gezocht.

Thuis had ik het zo mooi voorbereid, maar op het moment suprême hebben we die plek gemist. Mocht iemand een (Silurisch) pantoffeltje over hebben, hoor ik het graag!

Op de weg terug wilden we nog een bezoek brengen aan het fossielmuseum in Hemse. Hier had Dick Lont vol verve over verteld en dat waren we niet vergeten. Even buiten Hemse zagen we het bordje en aangekomen bij de boerderij werden we enthousiast verwelkomd door Marianne, haar man en haar broer Bertil. Bertil Ahlin en zijn inmiddels overleden broer hadden o.a. bij het werk op het land fossielen gevonden en meegenomen naar huis. Op het laatst werd de hoeveelheid zo groot dat Marianne en haar dochter besloten in de schuur een museum in te richten. Het is in de verste verte geen museum zoals we dat kennen, zelfs rommelig, maar uiterst sympathiek en aandoenlijk.

Bertil Ahlin en zijn zwager

[Spongebob]

Oude groeve bij Valleviken

20 mei zijn we naar de verlaten groeve van Valleviken gegaan. Dat was vlakbij Lergrav met zijn brandingspoort die ik zeker wilde bezoeken. De oude groeve die in veel publicaties wordt genoemd, bleek weer eens niet zo’n succes. Fossielrijke, maar keiharde kalksteenbanken, met korstmossen overtrokken stenen en duidelijk waren er meerdere verzamelaars voor ons actief geweest; overal lagen weer hoopjes uitgesorteerde fossielen ‘klaar’. Wel konden we hier een paar trilobietresten en de mosselkreeft Hermannia (vroeger: (Eo-)Leperditia) bemachtigen.

Lergrav - rauk

Brandingspoort Lergrav

De brandingspoort van Lergrav (en de stilte rondom) was zonder meer schitterend. Okee, het is geen Étretat, maar deze mag er ook zijn. Niet voor niets heeft Andrea Rohde een foto ervan op het titelblad van haar Gotland-boek geplaatst.

Percy wilde ook nog graag zoeken bij Bungenäs.
Eerst aan de windluwe zuidwestzijde en later ook nog even aan de andere kant aan het Fårösund.

Verlaten administratiekantoor kalkgroeve Bungenäs

naar de kalksteengroeve

Bungenäs - oude kalkbranderij

Ondanks de zonneschijn maakte een gure noordooster wind het er hier niet aangenaam op en gingen we tijdig terug.

Die avond zouden Karin en Peter bij ons op bezoek komen.

[Spongebob]

Strandafgang bij Kneippbyn

De laatste zoekdag kozen we nogmaals Kneippbyn en ’s middags Ygne (nèt voorbij Högklint) als locatie. Al met al waren de Visby-lagen voor ons het meest lucratief geweest, plus nog de kans op Ordovicische sponzen een weloverwogen keus om het zoeken op Gotland af te sluiten. Bovendien hadden we nog een mooie Goniophyllum (een vierkant enkelkoraaltje) op het verlanglijstje staan; liefst met dekseltje. “You can’t always get what you want” zingen de Rollende Stenen (ook bijna fossiel ) niet voor niets.

Goniophyllum pyramidale (HISINGER, 1831) van Kneippbyn - vondsten uit 1975

Helemaal aan het eind van de dag stuitte ik op een grote samengestelde levensvorm van diverse individuen van het rugose koraal Schlotheimophyllum. Wat een brok! Gezien het gewicht en de afstand over het keienstrand naar de auto raadde Percy mij aan om de steen te laten liggen. Ik heb er een poosje over moeten nadenken, maar hij paste in de rugzak…

Schlotheimophyllum patellatum - samengestelde kolonie

Nu ligt de steen bij ons op de tafel in de eetkamer. Voor mij het aandenken aan een fantastische reis.
https://www.researchgate.net/publicatio ... and_Sweden
Het zou mijn allerlaatste fossiel van Gotland zijn, want ’s avonds nog een keer zoeken op het strand van Brissund leverde behalve enkele leuke plaatjes niets meer op. We konden beginnen met inpakken van de auto.

....mijmeren aan het strand van Brissund

[Spongebob]

De laatste dag op het eiland begon met het schoonmaken van ons onderkomen. Lars, de eigenaar van het huisje, bood aan om de auto met de hogedrukspuit schoon te maken, maar het leek mij cool om met een totaal verstofte auto thuis te komen; zoals gebruikelijk voor mensen die een reis naar de Noordkaap hebben ondernomen (in ons geval dan zonder rendiergewei op de motorkap).

Galgeberget

We moesten om 10 uur het huisje verlaten en we werden pas ’s middags om 10 voor 4 verwacht bij de veerboot in de haven. Zo hadden we tijd om de Galgeberget, waar we tig keer aan voorbijgereden zijn, te bezoeken. Daar was op dat moment een grote groep militairen aanwezig. Zij hadden met hun vele huurauto’s de normale parkeerplaatsen in beslag genomen, zodat wij aan de andere kant moesten parkeren. Hier waren geen parkeervakken…maar er was ruimte zat op het terrein.

De Galgeberget is een allesbehalve gezellige plek. De 3 eenvoudige, stenen pilaren ondersteunden ooit dikke houten balken waaraan de strop voor terdoodveroordeelden hing.

open gelaten kalksteengroeve Galgeberget

Iets verderop bevindt zich een klassieke, oude groeve die we m.b.v. een vriendelijke dame uiteindelijk vonden. Deze locatie hadden we op de lijst staan, maar gelukkig hebben we dit niet als zoeklocatie gebruikt. Snel door!
Terug op de parkeerplaats stond er een soort BOA bij onze auto. Hij was druk bezig met zijn administratie en op de vraag wat er aan de hand was, bevestigde hij dat we verkeerd geparkeerd stonden en dat hij hierover de politie wilde inseinen. Voordat wij ons hierover druk konden maken, besloot hij, schijnbaar met enige tegenzin, zijn bedoelingen te staken en konden wij probleemloos vertrekken. Geluk gehad.

Valdemarskorset

Daarna zijn we op zoek gegaan naar het monument dat is opgericht voor de in 1361 bij de aanval van de Denen gesneuvelde plattelanders. Deze stond op een slordig stukje grond op korte afstand van een keurig onderhouden (ommuurd) kerkhof. Dit kwam op ons heel schrijnend over; alsof de vete tussen de stedelingen en de plattelanders nog steeds bestond. Later thuis vond ik uit dat dit grasveld rond het monument precies de plek is waar de vele doden destijds in allerijl vanwege de zomerse temperaturen in een massagraf zijn begraven.

https://sv.wikipedia.org/wiki/Slaget_vid_Visby

https://www.ancient-origins.net/history ... by-0010218

[Spongebob]

In de stad zelf hebben we nog wat extra foto’s gemaakt (o.a. van het voetbalstadion), een bezoek gebracht aan de toeristeninfo, een ijsje gegeten en een Gotlandsticker gekocht voor op de auto. Op het allerlaatst in Vibble een heerlijk ‘galgenmaal’(pizza) gegeten.

Toeristenbureau Visby

Maria kathedraal

Voetbalstadion Gutavallen

Aan het einde van de middag naar de haven gereden waar de veerboot verlangend naar ons uitzag (hetgeen niet echt wederzijds was).

[Jasper den Otter]

De laatste dag op het eiland begon met het schoonmaken van ons onderkomen. Lars, de eigenaar van het huisje, bood aan om de auto met de hogedrukspuit schoon te maken, maar het leek mij cool om met een totaal verstofte auto thuis te komen; zoals gebruikelijk voor mensen die een reis naar de Noordkaap hebben ondernomen (in ons geval dan zonder rendiergewei op de motorkap).
2024-05-22 09.51 Galgeberget.jpg

We moesten om 10 uur het huisje verlaten en we werden pas ’s middags om 10 voor 4 verwacht bij de veerboot in de haven. Zo hadden we tijd om de Galgeberget, waar we tig keer aan voorbijgereden zijn, te bezoeken. Daar was op dat moment een grote groep militairen aanwezig. Zij hadden met hun vele huurauto’s de normale parkeerplaatsen in beslag genomen, zodat wij aan de andere kant moesten parkeren. Hier waren geen parkeervakken…maar er was ruimte zat op het terrein.
2024-05-22 09.53 Galgeberget.jpg
De Galgeberget is een allesbehalve gezellige plek. De 3 eenvoudige, stenen pilaren ondersteunden ooit dikke houten balken waaraan de strop voor terdoodveroordeelden hing.
2024-05-22 10.07 Galgeberget kalksteengroeve.jpg
2024-05-22 10.08 Galgeberget Kalksteengroeve.jpg
Iets verderop bevindt zich een klassieke, oude groeve die we m.b.v. een vriendelijke dame uiteindelijk vonden. Deze locatie hadden we op de lijst staan, maar gelukkig hebben we dit niet als zoeklocatie gebruikt. Snel door!
Terug op de parkeerplaats stond er een soort BOA bij onze auto. Hij was druk bezig met zijn administratie en op de vraag wat er aan de hand was, bevestigde hij dat we verkeerd geparkeerd stonden en dat hij hierover de politie wilde inseinen. Voordat wij ons hierover druk konden maken, besloot hij, schijnbaar met enige tegenzin, zijn bedoelingen te staken en konden wij probleemloos vertrekken. Geluk gehad.
2024-05-22 10.57 Valdemarskorset.jpg
Daarna zijn we op zoek gegaan naar het monument dat is opgericht voor de in 1361 bij de aanval van de Denen gesneuvelde plattelanders. Deze stond op een slordig stukje grond op korte afstand van een keurig onderhouden (ommuurd) kerkhof. Dit kwam op ons heel schrijnend over; alsof de vete tussen de stedelingen en de plattelanders nog steeds bestond. Later thuis vond ik uit dat dit grasveld rond het monument precies de plek is waar de vele doden destijds in allerijl vanwege de zomerse temperaturen in een massagraf zijn begraven.
Fornsalen_-_Invasion_1361_-_Schädel_mit_Kettenhaube_1 x.jpg
https://www.ancient-origins.net/history ... by-0010218

Gaaf!

gr. Jasper

[Spongebob]

Strand van Kneippbyn met daarboven het pretpark rondom 'Villa Kakelbont'

bye!

Met pijn in het hart verlieten we ons droomeiland en rond 20.00 uur kwamen we aan op het vasteland in Oskarshamn. Nu moesten we naarstig op zoek naar een plek om te slapen. De eerstmogelijke camping had na achten de poort inmiddels hermetisch afgesloten, maar een tweede bleek gelukkig open.

[Spongebob]

Zuid-Zweden

Mogelijkheden om te bezoeken in Zuid-Zweden -CalnerM.etal.2013TheLowerPalaeozoicofsouthernSwedenandtheOsloRegionNorway...IGCP591.pdf.png (128.62 KiB) 3267 keer bekeken

De volgende morgen vroeg op, ingepakt en go! Terug richting huis.
We hadden echter nog enkele interessante geologische locaties op ons lijstje. Plekken in Zuid-Zweden waar we nauwelijks voor hoefden om te rijden.

Beekprofiel bij Rövarekulan

De eerste was Rövarekulan (‘Bandietenhol’), zo’n 25 km ten noordoosten van Lund, waar langs het riviertje de Bråån grijze Boven-silurische Colonus-schalie in een beekprofiel is ontsloten. Helaas (en terecht) was dit onderdeel van een beschermd natuurgebied waardoor hakken uit den boze was.

Fågelsång en Skrylle net ten oosten van Lund bij Södra Sandby.jpg (31.7 KiB) 3267 keer bekeken

De tweede locatie was Fågelsång bij Södra Sandby, nog dichter bij de stad Lund. Beetje moeilijk te vinden natuurgebied. De iPhone van Percy leverde gelukkig weer eens perfect werk en zo kwamen we hier bij de ontsluiting in het Ordovicium. Niet zomaar een ontsluiting, maar een GSSP-locatie (Global Stratotype Section and Point) v.w.b. de basis van het Sandbiaan; dus eigenlijk het punt waar (ons zo geliefde) Boven-Ordovicium begint: https://en.wikipedia.org/wiki/Sandbian

tijd voor een nieuw bordje ;-)

Bovendien werden we hier zeer gastvrij ontvangen door een aantal hardnekkige steekmuggen die schijnbaar allang op ons bezoek gewacht hadden.
Tot slot, omdat het zo dicht in de buurt was, nog naar de reusachtige steengroeve bij Skrylle gereden. Vanwege de beperkte bagagecapaciteit van onze kleine auto hadden we geen helmen mee. Misschien zouden we er eentje kunnen lenen? Echter, tijd en energie ontbraken ons enigszins om het terrein op te gaan en te vragen om toestemming tot betreden van de groeve. We reden door naar de achterzijde van de groeve en hadden dankzij een (speciale?) doorkijk in de afrastering een mooi zicht op dikke Vroeg-cambrische zandsteenafzettingen van de Hardeberga-Formatie.

Permische doleriet/diabaas dikes in Cambrische zandsteen - groeve Skrylle

In deze zandsteen zijn door druk enorme scheuren ontstaan en die zijn naderhand opgevuld door zwartgekleurde doleriet; in dit geval een Permisch ganggesteente. Zulke plaatvormige scheuropvullingen worden dikes (Engels: dykes) genoemd. In deze groeve tekenen de zwarte platen zich mooi af tegen de lichtgekleurde zandsteen. Foto’s gemaakt en verder gereden naar Malmö, met daarna via de Öresundbroen naar Denemarken, waar het inmiddels was begonnen flink te regenen. De regen was zo heftig dat onze auto weer z’n normale zwarte kleur terugkreeg, maar ook het verkeer rond Kopenhagen kwam er vrijwel door vast te zitten: files!

[Spongebob]

Eigenlijk hadden we door de weersomslag nog weinig trek om onze tent nog ergens in Denemarken op te slaan. Dus toen we uit de drukte waren, reden we door naar de veerboot van Rødby. Een dag te vroeg waardoor ons boekingsbewijs niet werd geaccepteerd door het scanapparaat. De slagboom bleef dicht…

Een vriendelijke stem door de intercom stuurde ons naar een andere gate en na betaling van 30 euro extra mochten we mee op de boot. Aangezien we dat geld ook kwijt zouden zijn op een camping in de buurt, hebben we (Percy / ik had geen cash meer over ) betaald. Op de veerboot hebben we nog even genoten van originele 'currywurst mit pommes' en zo kwamen we begin van de avond aan in Duitsland. Al rijdend op een inmiddels rustige Autobahn (ook bij Hamburg) besloten we door te gassen naar Emmen waar een glaasje wijn en een normaal bed op ons stonden te wachten.

Een dag later heb ik Percy teruggebracht naar Harderwijk en zat de reis ( totaal iets meer dan 4000 km) er definitief op!

Rest mij nog mijn 'Victualiënbroeder' en zoekmaat Percy te bedanken voor de geweldige tijd samen op het eiland, niet te vergeten Karin en Peter voor hun tips, gastvrijheid en heerlijke maaltijden, Dirk en Bea Lont voor de inspirerende lezing in Zwolle en Toyota voor de probleemloze rit met de auto (ik hoop dat volgende week de grote beurt financieel een beetje meevalt, maar misschien helpt deze sluikreclame )

Groeten van de Victualiënbroeders

en nu voetbal kijken, daar heb ik zin in in.....

[jkeijzer]

Hele fraaie blog. Uitprinten en inbinden. Dank.

Groeten, Jeroen