waarom komen zwerfstenen omhoog

[maXam]

Waardoor komen zwerfstenen eigenlijk omhoog uit de grond? Ik ken het verhaal dat grondwater onder de steen bevriest en hem daarbij omhoog duwt. Dan zou de laag grond die bevriest toch een keer uitgeput moeten zijn?
Maar er blijven stenen omhoog komen, elk jaar weer. Die moeten dan toch eerst aangevoerd worden uit lagen die zo diep liggen dat ze niet meer bevriezen? Waardoor komen die diepliggende stenen omhoog?
Googelen brengt me nog niet verder, omdat de gebruikte zoekwoorden teveel treffers opleveren.

[leclused]

maXam schreef:
Waardoor komen zwerfstenen eigenlijk omhoog uit de grond? Ik ken het verhaal dat grondwater onder de steen bevriest en hem daarbij omhoog duwt. Dan zou de laag grond die bevriest toch een keer uitgeput moeten zijn?
Maar er blijven stenen omhoog komen, elk jaar weer. Die moeten dan toch eerst aangevoerd worden uit lagen die zo diep liggen dat ze niet meer bevriezen? Waardoor komen die diepliggende stenen omhoog?
Googelen brengt me nog niet verder, omdat de gebruikte zoekwoorden teveel treffers opleveren.

Al eens gedacht aan dieren? Regenwormen woelen in grote mate aarde los en werken hierdoor materiaal omhoog. Allez dat heb ik met toch altijd laten wijsmaken.

[Carboon]

Nu weet ik niet of dit in alle gevallen zo werkt (vast niet), maar in gebieden met erosie is dit een van de mogelijkheden. Als los materiaal wegerodeert krijg je een concentratie van het grotere, zwaardere materiaal aan het oppervlak. De kosmische straling in de tekening staat er bij omdat kosmogene isotopen (ontstaan door die straling) worden gebruikt bij datering van hoe lang die keien al aan het oppervlak liggen. De afbeelding komt uit Radiogenic Isotope Geology van Dickin (2004) en heeft het volgende bijschrift:

"Schematic illustration of the exhumation of clasts from a heterogeneous deposit by erosion of the matrix. After Zreda et al. (1994)"

[Ohtaror]

Dat laatste en ook afspoeling van de lichtere bovenliggende aarde. Doodgewoon erosie van het omliggende sediment dus.


[Bewerkt door Ohtaror op 02-04-2009 om 18:59 NL]

[maXam]

Ik kan me bij die erosie wel iets voorstellen, maar ik denk niet dat het de verklaring ios voor wat ik hier in de omgeving kan waarnemen, waar de keien door de opgehoogde essen heen vanuit een diepliggende onderlaag omhoog komen.
Een es groeide in het verleden met circa 1 mm per jaar door opgebrachte potstalmest en heideplaggen. Vanuit de onderlaag komen er nog steeds stenen omhoog. De toplaag op de essen kan wel 1 meter zijn, dwz 1000 jaar landbouwactiviteit en nog steeds komen er stenen uit omhoog.

[Steengoed]

Zelf ben ik ook heel nieuwsgierig naar het antwoord op deze vraag. Vroeger hadden we een oprit met grof grind. We stortten daar een flinke hoeveelheid fijn grind over, maar op een gegeven moment kwam veel van het groffe grind weer naar boven. Kan het zo zijn dat door spoeling van (regen)water, zand onder de zwerfstenen komt en deze daardoor omhoog geduwd worden?

[Carboon]

maXam schreef:
(...) De toplaag op de essen kan wel 1 meter zijn, dwz 1000 jaar landbouwactiviteit en nog steeds komen er stenen uit omhoog.

Worden die bolle akkers ook actief geploegd? Dat is namelijk ook een manier om gesteente materiaal naar het oppervlak te krijgen.

Groet,
Tim

[Hetty]

Je zou eigenlijk een proefje moeten doen:

Neem een potje met verschillende soorten grint ( fijn en grof) En dan schudden, niet te hard, dan zie je dat het grove grint boven komt en het fijne onderop.

Volgens de natuurkunde lessen die ik vroeger heb gevolgd is het zo dat de ruimte tussen de grove materialen opgevuld wordt door het fijne materiaal. Door te schudden, bewegen alle deeltjes t.o.v. elkaar en komt er ruimte vrij die dan weer door de kleine deeltjes kan worden opgevuld.

Met die wetenschap in gedachten moet je naar de grond kijken.

De aarde is nl. nooit in rust.
Voorgaande reactie vermelden al: erosie van wind en water, werking van bodemdieren. Dan moet je verder nog denken aan het bewerken van de bodem door de mens. Het trillen van verkeer en andere werktuigen.
En last but not least....de aarde trilt. Als het extreem is heet het een aardbeving, maar niet alle aardbevingen halen het nieuws. Tot 3 op de schaal van richter zorgt meestal niet voor schade, maar wel voor het omhoog komen van bijv. zwerfkeien.

Groetjes Hetty

[maXam]

Stenen komen ook omhoog in omgevingen waar geen ijsvorming plaatsvind en geen bodemdiertjes zijn en ook geen menselijke activiteit. Ze komen ook omhoog op akkers die jaarlijks met mestmateriaal worden opgehoogd, dus erosie van omliggend materiaal is ook geen optie.
Waar ik wel wat in zie zijn die trillingen waar Hetty het over heeft.
Van de diverse deskundigen die ik dezelfde vraag heb gestekd komt geen eensluidend antwoord. Kennelijk is men er nog niet helemaal uit.

[Fossielenzoeker]

Ik sluiit me geheel aan bij de reactie van Hetty. Als een steen die in zand ligt wordt bewogen zullen er altijd zandkorrels ónder komen. Op die manier 'wrikt' een steen zich een weg naar boven.
Dit is bijvoorbeeld het geval bij het bewerken van de grond maar ook de cyclus van vriezen en dooien.