Het Zuid-Limburgse Carboon

[GdeReijke]

Hallo iedereen,

ik ben op zoek naar literatuur over de fossielen van het Zuid-Limburgse Carboon. Ik zie al een verwijzing naar het artikel uit een editie van Grondboor & Hamer uit 1975 (heeft iemand daar toevallig een pdf-bestandje van?), maar ik vroeg me af of er ook iets actuelers over bestaat. Wat betreft determineren zou ik al een eind kunnen komen met de fossielendatabase op deze site, maar een mooi boekje of goede publicatie staat niet slecht in de boekenkast .

Ik wil zelf op korte termijn eens gaan kijken bij de Hendrik- en Emma-storthopen, dus wat naslagwerk zou goed van pas komen .

Bedankt!
Gijs

[Lugo]

Dag Gijs,

alle artikels uit Grondboor en Hamer staan op hun website en makkelijk terug te vinden en te downloaden mits het juiste zoekwoord of auteur.

Hier is de link:

http://grondboorenhamer.natuurtijdschri ... cc=nt-genh

mvg

Lugo

[GdeReijke]

Kijk, dat is alvast iets! Bedankt!

Nog een paar vragen die me bezig houden:
- Ik neem aan dat de informatie geldende voor Laura ook geldt voor Hendrik?
- Waar bevonden zich de daadwerkelijke mijnen van deze storthopen?
- Er zijn vast sinds 1975 ook wel nieuwe soorten gevonden op die steenstorten die aan de soortenlijst toegevoegd kunnen worden?


[Bewerkt door GdeReijke op 04-12-2013 om 02:04 NL]

[Carboon]

Hoi Gijs,

Ben je op zoek naar algemene werken over plantfossielen uit het Carboon (en hoe deze te determineren) of gaat het je om locatie-specifieke literatuur? Boeken uit die tweede groep zullen minder makkelijk op de kop te tikken zijn. Locatie specifieke literatuur bestaat wel, maar vooral in de vorm van artikelen (Mededelingen Rijks Geologische Dienst, Mededelingen Geologische Stichting, etc.). Monografieën zijn vooral per plantengroep "beschikbaar" (nog steeds allemaal out-of-print en niet zo 1-2-3 te vinden, helaas).

De "Paleobotanie Bijbel"
Taylor, T.N., Taylor, E.L., Krings, M., 2009. Paleobotany: The Biology and Evolution of Fossil Plants http://www.amazon.co.uk/Paleobotany-Bio ... aleobotany

Algemene determinatiewerken carboonplanten
Cleal, C.J., Thomas, B.A., 1994. Plant Fossils of the British Coal Measures. Field guides to fossils, Palaeontological Association, London http://www.amazon.co.uk/Plant-Fossils-B ... 0901702536 AANRADER VOOR BEGINNERS!
Remy, W., Remy, R., 1977. Die Floren des Ertaltertums http://www.amazon.com/Die-Floren-Erdalt ... 3773901887
Josten, K.-H., 1991. Die Steinkohlenfloren Nordwestdeutschlands http://www.paperbackswap.com/Die-Steink ... 860298364/

Eusphenopteris-achtigen
Van Amerom, H.W.J., 1975. Die eusphenopteridischen Pteridophyllen aus der Sammlung des Geologischen Bureaus in Heerlen, unter besonderer Berücksichtigung ihrer Stratigraphie bezüglich des Südlimburger Kohlenreviers. https://openlibrary.org/works/OL6965698 ... en_unter_b

Mariopteris-achtigen
Boersma, M., 1972. The heterogeneity of the form Genus Mariopteris Zeiller: A comparative morphological study with special reference to the frond composition of West-European species. http://www.getcited.org/pub/101463415

Alethopteris-achtigen
Buisine, M., 1961. Les aléthoptéridées du nord de la France : contribution à l'étude de la flore du terrain houiller. http://www.worldcat.org/title/alethopte ... /716316941
Wagner, R.H., 1968. Upper Westphalian and Stephanian species of Alethopteris from Europe, Asia Minor and North America. http://www.getcited.org/?PUB=101314477&showStat=Ratings

Neuropteris-achtigen
Laveine, J.-P., 1967. Les Neuropteridees du nord de la France: Etudes Geologique Pour l’Atlas de Topographie Souterraine." Service Géologique des Houillers du Bassin du Nord et du Pas-de-Calais

Sphenopteris-achtigen
Brousmiche, C., 1983. Les fougères sphénoptéridiennes du bassin houiller sarro-lorrain: systématique-stratigraphie (Publication / Société géologique du Nord). http://www.amazon.co.uk/foug%C3%A8res-s ... 516&sr=1-2

Deze lijst is verre van compleet.

Ben je op zoek naar iets specifieks? Want gericht informatie aanleveren is voor mij makkelijker dan deze lijst uitbreiden tot alle nuttige boeken er in staan.

MVG,

Tim

[Bewerkt door Carboon op 01-12-2013 om 12:59 NL]

[Carboon]

GdeReijke schreef:
Ik neem aan dat de informatie geldende voor Laura ook geldt voor Hendrik?

Strikt genomen niet. De Laura (en Vereeniging) mijnen ontginden (gedeeltelijk) andere lagen dan die in de Hendrik (Emma, en later gecombineerde Emma-Hendrik) werden ontgonnen. Kortom: het bronmateriaal is verschillend en daarmee kun je de literatuur dus niet één-op-één uitwisselen. Zo is het vrij zeker dat op de Hendrik steenstort ook materiaal van Westfaliaan B ouderdom ligt.

GdeReijke schreef:
Waar bevonden zich de daadwerkelijke mijnen van deze storthopen?

Weet het niet zeker, maar mogelijk staan deze locaties aangegeven op de "paleozoicum kaart" van Zuid Limburg van de NGV Limburg (ben nu niet thuis, dus kan het niet voor je bekijken). Anders zijn deze gegevens zeker op oude mijnkaarten te vinden (heb ik liggen, maar wederom: ben nu niet thuis). Een van de schachten is gesitueerd op het militair terrein bij Brunssum als ik me niet vergis...

GdeReijke schreef:
Er zijn vast sinds 1975 ook wel nieuwe soorten zijn gevonden op die steenstorten die aan de soortenlijst toegevoegd kunnen worden?

Zeker. Er zijn trouwens ook vóór 1975 soorten gevonden die op dit moment niet in de soortenlijst staan. Het idee dat zo'n lijst alomvattend is kun je beter laten varen...

[GdeReijke]

Kijk, dat is een mooie hoop info in één keer . Ik ben nog niet echt thuis in het Carboon, zeker niet wat betreft planten. Ik denk dat ik eerst eens goed ga zoeken, en aan de hand van de vondsten op verder onderzoek ga.

Misschien tijd voor een nieuwe, 'complete' publicatie waarin alle tot nu toe bekende flora en fauna van het Limburgse Carboon in staat? Zolang de steenhopen er nog liggen...

Wat betreft het zoeken op de Hendrik-stort... Nog zoektips?

Bedankt!
Gijs

[Carboon]

GdeReijke schreef:
[...] Ik denk dat ik eerst eens goed ga zoeken, en aan de hand van de vondsten op verder onderzoek ga [...]

Dat lijkt me geen verkeerde aanpak. Het is niet moeilijk om te verdrinken in een zee aan literatuur als je je niet focust. Het zal niet onopgemerkt gebleven zijn dat ik geen Lycophyta-literatuur in het lijstje had opgenomen (daarvoor moet je bij Ziepe zijn).

GdeReijke schreef:
[...] Misschien tijd voor een nieuwe, 'complete' publicatie waarin alle tot nu toe bekende flora en fauna van het Limburgse Carboon in staat? [...]

Zie volgende bronnen over de Jongmans collectie. Binnen Naturalis wordt er aan deze oude collectie gewerkt. Wie weet resulteert dit ooit in een dergelijk boekwerk. Geen idee... Weet ook niet of ze in dat geval nieuwe vondsten willen meepakken of zich vooral gaan focussen op deze historische collectie.
http://grondboorenhamer.natuurtijdschri ... ent/349973
http://www.europeana.eu/portal/record/0 ... EE2C9.html
http://www.historici.nl/Onderzoek/Proje ... 1/jongmans

GdeReijke schreef:
[...] Wat betreft het zoeken op de Hendrik-stort... Nog zoektips? [...]

De NGV afd. Limburg organiseert tweemaal per jaar een excursie naar de Hendrik (Brunssum) en tweemaal per jaar een excursie naar de Laura (Eygelshoven). Het is verreweg het eenvoudigst om bij een dergelijke excursie aan te sluiten. Zie http://www.geologischevereniging.nl/afd ... ng=Limburg

Buiten deze excursies om kun je alleen zoeken op de Hendrik / Laura met specifieke toestemming van respectievelijk Maurik / Ind. Handelsmij. Charlemagne BV. Als ik me goed herinner hebben we hier afgelopen januari al email-contact over gehad.

Wat betreft echte "zoektips". Type steen dat ik zelf het meest interessant vind is de donkere, fijnkorrelige schalie. Als deze stenen "te mooi" gelaagd zijn, is de kans groot dat ze leeg zijn (wel nog steeds de moeite van het meppen), maar mocht je op de buitenzijde al wat fragmenten zien, dan heb je een goede kans op iets interessants*. Gesteente doorspekt met wortelmateriaal kun je doorslaan, maar reken erop dat je vooral meer wortelmateriaal zult treffen - zelden iets anders. Gesteente met duidelijke glimmers/grovere korrels bevat soms grotere fossielen (stamdelen, etc.) maar de bewaringstoestand in deze gesteentes laat meestal te wensen over. Idem voor steenkool/organisch materiaal-rijke gesteentes - hierin vind je meestal een overdaad aan afdrukken, maar wel van een mindere kwaliteit dan stukken uit de "dakleien flora".

* naar mijn smaak, welke zeker niet doorsnee hoeft te zijn

[GdeReijke]

Carboon schreef:
Het zal niet onopgemerkt gebleven zijn dat ik geen Lycophyta-literatuur in het lijstje had opgenomen (daarvoor moet je bij Ziepe zijn).

Gezien ik nog een totale leek ben op het gebied van de flora van het Carboon, viel me dat niet direct op . Ik moest de term in Google gooien om iets wijzer te worden, maar ik heb nog zo veel te leren dat ik niet veel verder ben gekomen .

Carboon schreef:
Buiten deze excursies om kun je alleen zoeken op de Hendrik / Laura met specifieke toestemming van respectievelijk Maurik / Ind. Handelsmij. Charlemagne BV. Als ik me goed herinner hebben we hier afgelopen januari al email-contact over gehad.

Dat klopt. Toestemming is geregeld voor deze week .

Carboon schreef:
Wat betreft echte "zoektips". Type steen dat ik zelf het meest interessant vind is de donkere, fijnkorrelige schalie. Als deze stenen "te mooi" gelaagd zijn, is de kans groot dat ze leeg zijn (wel nog steeds de moeite van het meppen), maar mocht je op de buitenzijde al wat fragmenten zien, dan heb je een goede kans op iets interessants*. Gesteente doorspekt met wortelmateriaal kun je doorslaan, maar reken erop dat je vooral meer wortelmateriaal zult treffen - zelden iets anders. Gesteente met duidelijke glimmers/grovere korrels bevat soms grotere fossielen (stamdelen, etc.) maar de bewaringstoestand in deze gesteentes laat meestal te wensen over. Idem voor steenkool/organisch materiaal-rijke gesteentes - hierin vind je meestal een overdaad aan afdrukken, maar wel van een mindere kwaliteit dan stukken uit de "dakleien flora".

Dat is al ruim voldoende om goed mee aan de slag te kunnen gaan. Ik neem aan dat het gesteente vrij gemakkelijk open te tikken is? Beitel + geologenhamer zullen voldoende zijn, en niet beitel + vuistje? Scheelt weer extra spullen slepen als ik met bakken vol gesteente met de trein terug mag gaan .

[Carboon]

GdeReijke schreef:
Dat klopt. Toestemming is geregeld voor deze week

Veel plezier. Hopelijk heb je goed weer.

GdeReijke schreef:
Dat is al ruim voldoende om goed mee aan de slag te kunnen gaan. Ik neem aan dat het gesteente vrij gemakkelijk open te tikken is? Beitel + geologenhamer zullen voldoende zijn, en niet beitel + vuistje? Scheelt weer extra spullen slepen als ik met bakken vol gesteente met de trein terug mag gaan .

Zelf neem ik altijd een beitel + vuistje mee, maar een beitel + geologenhamer zal ook prima gaan, lijkt me. Ben gewoon meer een vuistjes-mens, denk ik

[ziepe]

Het zal niet onopgemerkt gebleven zijn dat ik geen Lycophyta-literatuur in het lijstje had opgenomen (daarvoor moet je bij Ziepe zijn)

Qua literatuur over Lycopsida (Lepidodendron, Sigillaria, Bothrodendron, Omphalophloios, etc...) zijn er veel specifieke publicaties; maar als beginner ben je zeker geholpen met de 'standaard' werken rond (boven-)Carboon flora.

ACAM heeft een interessant boekje uit over deze flora (http://www.acam.be/acam/pubs/carboon.html) voor beginners. Even interessant is de gids van Cleal en Thomas, Plant Fossils of the British Coal Measures (http://www.bol.com/nl/p/plant-fossils-o ... 001482525/)

Beide zijn nog online te bestellen en geven je een goed beeld hoe de flora (niet enkel de lycopsiden) te determineren.

Om toch even dieper in te gaan op Lycopsiden en de Zuid-Limburgse mijnen. Rond 1980 is daar een vrij zeldzame Sigillaria gevonden: Sigillaria elegans Sternberg var. semipulvinata (Kidston) Crookall. Dus als je gaat zoeken, veel succes en vergeet geen foto's te posten op het forum. Altijd leuk om plantjes de revue te zien passeren.

Ziepe