Bryozoa uit het Limburgse Krijt (Deel 2)

[Lugo]

Hoi Oliver,

ik denk dat jij volledig juist zit met een oudere kolonie van Idmidronea macilenta ( von Hagenow, 1851 ). Zelf heb ik ook zo al enkele stukken gevonden en onder die benaming geklasseerd.

Af en toe komen er inderdaad nog wel eens interessante specimen te voorschijn. Zo vond ik deze week een heel klein fragment waarop nog waaiervormig vertakte stekeltjes zaten rondom de mondopeningen. De diameter van zo'n mondopening is ongeveer 0.25 mm, dus de nog aanwezige stekeltjes zijn zeer klein. Maar onder de bino is te zien dat deze toch hol zijn.
Gebaseerd op een aantal kenmerken ( vorm mondopening, aanwezigheid van de stekeltjes, buisvormige adventieve avicularia en bolvormige ovicellen ) vermoed ik dat het hier een Callopora invigilata ( Brydone, 1910 ) betreft of eventueel een Amphiblestrum sp..
Hopelijk kan een SEM foto dit later bevestigen.

Lugo

[hubertus68]

Hoi Luc,

De bewaartoestand van deze soort is heel special. Deze stekelvorm heb ik in het Limburgse nog niet gezien. Misschien kun je voor mogelijke SEM-foto's nog het gruis uit de "stekel-vrije" cellen peuteren. Dan zijn de details beter herkenbaar.
Heel mooi!

Bij deze wou ik nog een keer een voorbeeld tonen voor het zichtbaar maken van minuscule details met inkt. Bij deze drie foto's van een ?Flustrellaria kolonie. Voor de determinatie wou ik kijken of er voormaals stekels zaten op de randen, die rond om de mondopeningen zitten. Ik kon het onder de bino niet echt zien. Nadat ik er echter een drupje inkt op drubbelde, kwamen de stekelbases mooi ten voorschein. Deze bases zijn de kleine puntjes, die jullie op de genoemde randen zien.
Een oude methode, maar heel erg effectief.

Groeten,
Oliver

[Lugo]

Hoi Oliver,

ik durf niet meer te peuteren aan dat stukje, want het is zo klein en de stekeltjes zo fragiel, dat ik vrees voor beschadigingen.
Die blauwe inkt onthult inderdaad wel de piepkleine details; mooi gedaan.

Ondertussen heb ik uiteraard nog verder het gruis doorzocht en er kwam een mooie cribrimorphe soort tevoorschijn.( foto 1 ).
Ik heb een sterk vermoeden dat het opnieuw een soort uit het geslacht Tricephalopora betreft. Dit specimen groeit korstvormend op een stukje schaal. Opvallend zijn de talrijke ovicellen boven de mondopeningen, die soms ook aan weerszijden een klein avicularium vertonen. Het frontale schild met zijn costae is nagenoeg vlak. Op basis van de beschrijving van Pergens ( 1893 ) en later Voigt ( 1930 ) denk ik dat dit een Tricephalopora falcoburgensis ( Pergens, 1893 ) is. De enige andere beschreven soort van dit geslacht uit Maastricht, Tricephalopora pinguis ( von Hagenow, 1851 ) komt niet overeen met dit specimen. Eerder plaatste ik al een foto van nog een Tricephalopora sp. Maar die is duidelijk verschillend van T. falcoburgensis omwille van zijn sterk gewelfde ( bijna buikvormig )frontale schild ( zie tweede foto ). Mogelijk is dit een nieuwe soort, al zijn er wel enkele overeenkomsten van dit specimen met T. pinguis. Maar er zijn ook verschillen.

Lugo

[Bewerkt door Lugo op 20-05-2017 om 16:21 NL]

[Lugo]

Hier nog een afbeelding van een Fungella dujardini (von Hagenow, 1851).
Deze soort is hier al eens gepasseerd. Maar nu vond ik dit specimen in het Meerssen materiaal (ENCI). Tot nu toe was ik nog maar alleen fragmenten tegen gekomen en dan bijna altijd het knolletje met een kort stukje van de stam.
Maar bij dit exemplaar zit ook het volledige voetje, waarmee dit diertje vast zit op het substraat, nog aan de stam.
Dat is toch eerder uitzonderlijk. Ook von Hagenow beeldt alleen fragmenten af; dus waarschijnlijk was hij ook niet een volledige exemplaar tegen gekomen.

Beste groeten

Lugo

[hubertus68]

Hoi Luc,

mooie vondst. Men vind inderdaad meestal fragmenten van deze soort.

Groeten,
Oliver

[hubertus68]

Beste fossiel.netters,

bij deze enkele SEM-opnames (foto's 3 en 4) van een soort, die de evolutie van de frontale wand van bepaalde cheilostomate bryozoa-soorten goed afbeeld.

De frontale wand is het gedeelte dat onder de mondopening zit en het week dier beschermde. De frontale wand bedekte niet de hele cel. Er bleef altijd een (mond-)opening over, door die het dier zijn tentakels kon uitsteken.

Wij kennen diverse ontwikkelingsstadia:

1. membranimorphe soorten (zonder gecalcificeerde wand,
foto 1)

2. calloporide soorten (met meestal rechte, losse stekels, foto 2)

3. vroege cribrimorphe soorten (bij deze zijn de rechte stekels van bvb. calloporide soorten naar het centrum van de cel toe gebogen en beschermen het dier beter dan de calloporiden. De stekels zijn echter noch altijd los en "fuseren" niet met de naburige stekels, foto's 3 en 4)

4. latere cribrimorphe soorten (de voormaals losse stekels fuseren in het centrum van de cel en vormen zo een zeefachtige wand, foto 5)

Beste Groeten,
Oliver

P.S.: De SEM-foto's werden gemaakt aan de KU Leuven. Bedankt aan Johan, Arne en Robert voor de schitterende support voor ons boek!!!

[Lugo]

Hoi Oliver,

deze reeks geeft inderdaad mooi de verschillende stadia weer, die uiteindelijk geleid hebben tot de complexe cribrimorphe vormen, zoals bij het laatste specimen.

Ik treed jou uiteraard ook bij in de dankbetuiging voor de support, die wij mochten ( en mogen ) genieten aan de KUL voor het maken van deze SEM opnames.

Beste groeten

Lugo

[Lugo]

Tijdens de laatste ENCI excursie kreeg ik van Johan ( waarvoor dank ) mooi Bryozoa materiaal, zowel losse specimen als steenkernen in vuursteen.
Het specimen op de foto's is echt wel heel mooi. Het komt uit een graafgang van de Meerssen Member en vandaar de perfecte bewaringstoestand.
Het gaat hier om een Onychocella nysti(von Hagenow, 1851) en de grootste spanwijdte is iets meer dan 2 cm, wat toch uitzonderlijk is.
Op de tweede foto zijn mooi de hoefijzervormige kapjes aan de distale zijde van een aantal autozooecia te zien.

Beste groeten

Lugo

[hubertus68]

Een prachtig stuk dat veel over het groeiproces van deze soort verteld (verteld?)
Zo een grote kolonie heb van deze soort nog niet gezien. Fantastisch, bedankt voor het tonen, Luc.

Beste Groeten,
Oliver

[Lugo]

Bedankt Oliver.

Zo een groter deel van een kolonie vertelt ons inderdaad heel wat over het groeiproces en de vormvariaties binnen een kolonie.
Spijtig genoeg moeten wij het meestal doen met kleinere fragmenten.

Beste groeten

Lugo