Carboon uit Houthalen

[Felicia Carina]

Hallo allemaal

Onlangs bezochten we restanten van de terril van Houthalen. Ja, ook daar is ooit nog een terril geweest.
En ook nog wat speciaals gevonden.

Iets dat lijkt op een reep chocolade, maar een soort Calamites zal zijn. Zijn hier ook determinaties voor mogelijk? Want ik heb er nu al een aantal verschillende gevonden en ik vraag me ondertussen af welke soorten dat kunnen zijn.
Of zijn deze stukken misschien te slecht om te kunnen determineren?

En dan ook nog eens een Carbonicola’tje. Mooi kleurtje heeft deze wel vind ik.

Hopelijk weet iemand er wat van,
Groetjes,
Felicia

Calamites

Carbonicola voor

Carbonicola achter

[Carboon]

Hoi Felicia,

Het op soort brengen van Calamites-fossielen is niet altijd mogelijk, helaas, maar dat wil niet zeggen dat je het niet moet proberen. Zelf ga ik altijd zo ongeveer het volgende rijtje af:

1. Alterneren de ribben op de knoop? Als de ribben in de regel wel alterneren (in enkele gevallen hier en daar niet is ook OK), dan gaat het om Calamites. Als de ribben helemaal niet alterneren/verspringen, maar schijnbaar recht doorlopen over de knopen heen, dan heb je mogelijk met iets als Asterocalamites of Protocalamites te maken. Daar weet ik bijzonder weinig van... dus einde oefening in dat geval.

2. Zijn er grote littekens te zien? Bijvoorbeeld van zijtakken, o.i.d.? Zo nee, dan heb je minder eigenschappen om je determinatie op de baseren. Zo ja, dan kun je kijken naar het plaatsing en aantallen grote littekens. Daar jouw stuk hierboven geen grote littekens heeft, kunnen we hier helaas geen gebruik van maken nu.

3. Hoeveel geledingen zijn zichtbaar? Wanneer er wél grote littekens te zien zijn, zeker als deze in kransen staan, dan is het belangrijk dat het fossiel voldoende geledingen laat zien (de periodiciteit van de kransen met littekens is een determinatiekenmerk). Ook wanneer er geen littekens te zien zijn, zoals bij jouw fossiel, is het belangrijk om in gedachten te houden. Zie je géén grote littekens op een stuk met veel geledingen, dan is de kans groot dat het om een vormsoort van Calamites gaat waarbij littekens niet tot zeer uitzonderlijk voorkomen. Wanneer je slechts één geleding ziet kan je "pech" hebben en net een stuk tussen de kransen in treffen.

In jouw stuk is één volledige geleding (stuk stam tussen twee knopen in) zichtbaar, samen met twee gedeeltelijke geledingen. Dit zijn er niet heel veel, waardoor het lastig is om met zekerheid sommige soorten mét grote littekens uit te sluiten (soms komt er om de 7-8 geledingen een krans met grote littekens voor).

4. Zijn de geledingen langer dan breed, of breder dan lang? Dit is een kenmerk wat soms kan helpen. In jouw geval is de compleet aanwezige geleding breder dan lang.

5. Hoe zien de uiteinden van de ribben er uit? De vorm van deze uiteinden (zeer lastig te zien op je foto hier) zijn een determinatiekenmerk. Voor drie soorten zijn ze vrij karakteristiek:

5.1. Uiteinden ribben afgestompt tot afgerond. Knobbels groot en rond tot rond–ovaal. Geledingen niet ingesnoerd op de knopen:
--- Calamites suckowii
5.2. Uiteinden ribben spitsboogvormig tot langwerpig–ovaal. Groeven dubbelgelijnd. Knobbels elliptisch. Geledingen doorgaans langer dan breed, soms breder dan lang; niet ingesnoerd op de knopen:
--- Calamites cistii
5.3. Uiteinden ribben gepunt met rechthoekige hoek; oppervlak soms gearceerd. Groeven recht of gegolfd. Knobbels rond tot ovaal. Geledingen niet ingesnoerd op de knopen:
--- Calamites undulatus

5.4. Uiteinden ribben toegespitst met scherpe hoek?
--- dan wordt het lastiger, helaas. Mogelijk loont het nog de moeite om eens met Calamites schutzeiformis te vergelijken. Als de ribben zeer groot zijn en in breedte variëren, met onduidelijke knobbels, dan kan het ook nog om Calamites gigas gaan.

Hopelijk helpt dit.

Groeten,

Tim

[Felicia Carina]

Hey Tim

Heel erg bedankt! Dit helpt zeker heel veel. Al die dingetjes zal ik eens gaan bekijken.

Nog een vraagje. Wat zijn de knobbels? En wat wil ingesnoerd op de knopen zeggen?

[Carboon]

Knobbels (of tuberkels) zijn kleine bultjes op de uiteinden van de ribben.

Knopen zijn de uiteindes van de geledingen (waar de ribben ophouden). In sommige soorten zijn de knopen ingesnoerd (smaller, kleiner in diameter), waardoor de geledingen tonvormig worden. Ben nu niet bij mijn pc, dus kon alleen een schetsje maken en foto maken met telefoon. Hopelijk toch duidelijker zo...

[Felicia Carina]

Oh waaw! Nu is het zeker super duidelijk. Op zoek naar de knobbels dan maar.
Nog eens heel erg bedankt voor de moeite!