Versteend hout met bewaarde bast

[Carboon]

Om weer eens een plantfossiel de revue laten passeren: Bovenstaand stuk versteend hout komt van de Holleywood ranch ( http://holleywoodranch.com/ ), Linn County, Oregon, USA. Op basis van de houtstructuur (nauwelijks zichtbaar op de foto), lijkt het om een Esdoorn-achtige of ander diffuus-poreus hout te gaan, wat sowieso goed kan voor deze Oligocene-Miocene vindplaats (onderdeel van de Little Butte Volcanic Series). Zie Gregory 1968 ( http://www.oregongeology.org/pubs/OG/OBv30n04.pdf ) voor meer achtergrondinformatie over de lokaliteit. Ook het cambium (boombast) is hier redelijk bewaard, het is de bruine "korst" die op verschillende plaatsen opgebold en losgekomen lijkt te zijn. Waarschijnlijk heeft de boomstam een tijd onderwater gelegen voordat verstening inzette (in dergelijke situaties zwelt de bast op en laat deze los.)

[Bewerkt door Carboon op 08-10-2015 om 10:54 NL]

[Bewerkt door Carboon op 12-10-2015 om 09:49 NL]

[Duys]

Laatst nog forse gefossiliseerde boomstammen zien liggen tijdens de BBC docuserie over Patagonië, daar liggen nog perfect bewaarde stammen in het drogere deel van Patagonië, wou maar even zeggen, zie je niet zoveel passeren.
Duys

[KoenJ]

Carboon schreef:
Ook het cambium (boombast) is hier redelijk bewaard, het is de bruine "korst" die op verschillende plaatsen opgebold en losgekomen lijkt te zijn.

[Bewerkt door Carboon op 08-10-2015 om 10:54 NL]

Leuk en mooi om te zien! Zijn de houtnerven goed te zien?

Om even precies te zijn: het cambium is niet de boombast. Cambium is het groeiweefsel (delingsweefsel) wat zich in een laagje tussen het hout en de boombast bevindt. Het vormt aan de binnenzijde houtcellen en aan de buitenkant bastcellen.
Verder is er nog een verschil tussen bast en schors. De bast is levend weefsel dat zorgt voor actief transport van voedingsstoffen van de bladeren naar de wortels. Aan de buitenkant van de bast zit bij bomen nog een kurkcambium, wat de echte schors vormt.

[Bewerkt door KoenJ op 08-10-2015 om 12:01 NL]

[Martijnfossielenjager]

Prachtig!!!

[Caveman]

Mooi stuk, bedankt voor t tonen!

[Carboon]

Hoi Koen,

Je hebt helemaal gelijk! Moet beter opletten wat ik schrijf (en even snel/gehaast tijdens de lunchpauze iets uploaden was duidelijk geen goed idee). Bedoelde de lagen buiten het cambium, niet het cambium zelf (dat is zo dun dat het nauwelijks te zien is). Ik wilde deze lagen noemen omdat bij fossiel hout vaak enkel het (secundair) xyleem bewaard is. Maar goed, daarmee klopt mijn eerdere tekst nog steeds niet, want de bruine laag is nog onderdeel van dat secundair xyleem, geloof ik.

Ben lerende wat betreft de terminologie voor de buitenste lagen (dit is pas het tweede stuk fossiel hout in mijn collectie waarin deze gedeeltelijk bewaard zijn). In mijn ervaring worden de relevante termen altijd uitgelegd aan de hand van zeer jonge stengels (bijvoorbeeld: http://intranet.tdmu.edu.ua/data/kafedr ... 20leaf.htm of http://www2.mcdaniel.edu/Biology/botf99 ... issue.html ) en ik vind het knap lastig om de vertaalslag naar de veel oudere boomstammen te maken (bedoel hier niet zozeer oud als in fossiel, maar als in volgroeid).

Daarom bij deze wat extra fotootjes. Hopelijk komen we er hiermee samen uit! Op Foto 1 (een gedeeltelijke reproductie van de foto in de openingspost) heb ik twee gebieden aangegeven. Foto 2 en 3 tonen microscopebeelden van het linker gebied, Foto 4 het rechter. Het floëem is onderdeel van de bast (in mijn boeken en ook op Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Bark ), tenzij ik een vertaalfout heb gemaakt (bark = bast, toch?), maar bij dit fossiel eerder grijzig dan bruin (kleur niet goed te zien op microscopebeelden). Of er meer van de bast bewaard is gebleven hier weet ik niet zeker, maar er zitten duidelijk nog andere weefsellagen buiten de laag die ik als het floëem bestempelen zou.

Ben benieuwd naar jouw mening!

Tim

EDIT: Via http://www.thefossilforum.com/uploads/m ... 335273.jpg en http://www.thefossilforum.com/uploads/m ... 335286.jpg zijn nu op TFF een hogere resolutie foto en microscopeopname te zien.

[Bewerkt door Carboon op 08-10-2015 om 22:31 NL]

[Bewerkt door Carboon op 11-10-2015 om 21:03 NL]

[KoenJ]

Hoi Tim,

Ik zou vooral wel snel/gehaast dingen posten. Anders komt het er niet van, en dan hadden wij deze mooie foto's niet gezien. En gecorrigeerd word je toch wel .

Even ter info: ik heb in het verleden bosbouw gestudeerd. Daardoor weet ik iets meer van bomen en hout dan de gemiddelde mens, maar ik ben geen houtspecialist. Het is wel een erg interessant onderwerp, dus het triggered mij altijd.

Er is altijd wat spraakverwarring over wat bast is. De een noemt bast de gehele buitenschil van de boom (dus alles buiten het cambium), de ander bedoelt er alleen het floëem mee. Ik behoor tot die laatste categorie. Ik maak dus onderscheid tussen bast (floëem) en schors (periderm).

Voor zover ik kan beoordelen heb je de verschillende weefsels goed aangeduid. De bast (floëem) is inderdaad vaak maar een milimeter of zo dik. Ik vind dit altijd bijzonder, omdat dit essentieel weefsel is voor een boom. Als je dit weghaalt, sterft een boom gegarandeerd af. Er komen dan immers geen suikers meer bij de wortels. Ik moet zeggen dat ik wel de schors (periderm) wat dun vind. Nu hebben esdoorns geen dikke schors, maar volgens mij toch wel minimaal even dik als het floëem. Maar dit kan natuurlijk een gevolg zijn van verwering vóór of ná fossilisatie.

Wat ik ook interessant vind om te zien op je foto's, is dat het jongste xyleem tegelijkertijd met het cambium, het floëem en de schors is losgekomen van de iets oudere hout. Waarschijnlijk is de binding tussen cambium en jong xyleem sterker dan de binding tussen jong en ouder xyleem.

Vanuit je foto's kan ik niet beoordelen of er ook nog een verschil valt te zien tussen kernhout (duramen) en spinthout (alburnum). Dit is over het algemeen moeilijk te zien bij esdoorns. Kernhout is eigenlijk een geminiraliseerd, dood deel van het hout. Het heeft geen transportfunctie meer, maar zorgt voor een harde, stevige spil in de boom. Het spinthout zorgt voor het watertransport, en voor de elasticiteit van de boom.

Je ziet dat boomsoorten zonder (of met zwak) kernhout (populieren, beuken) snel ten prooi vallen aan schimmels en kernrot. Je zult daarom nooit een beuk van meer dan 200 jaar aantreffen, maar bijv. wel een eik van 1000 jaar. Maar nu dwaal ik af.




[Bewerkt door KoenJ op 09-10-2015 om 09:30 NL]

[FossilDude]

Heren, wat een interessant topic, en ook erg prachtige foto's, Tim! Echt spectaculair en zeer informatief!

Tim, zou je eventueel geïnteresseerd zijn om (wellicht samen met Koen?) een artikel voor Fossiel.net te schrijven hierover (inclusief al die prachtige foto's?).

Het zijn bijzonder leerzame foto's en ik denk dat menig verzamelaar van fossiel hout hier wat aan zal hebben! Een artikel met deze informatie zou dus zeer welkom zijn!

Hartelijke groet,
Johan

[KoenJ]

Op zich wel een leuk idee ja. Maar nogmaals: ik ben geen specialist.

Binnenkort promoveert een vriend van mij op de effecten van verstoringen in het leefmilieu van bomen op de houtgroei. Denk hierbij aan overstromingen, overstuivingen, insectenplagen etc. (Hij heeft hiervoor jonge bomen onder water of onder zand gezet, de barbaar! ). Zou interessant zijn om te zien of dat ook in fossiele bomen terug te vinden is.

[Bewerkt door KoenJ op 09-10-2015 om 13:10 NL]

[Carboon]

KoenJ schreef:
[...] Er is altijd wat spraakverwarring over wat bast is. De een noemt bast de gehele buitenschil van de boom (dus alles buiten het cambium), de ander bedoelt er alleen het floëem mee. Ik behoor tot die laatste categorie. Ik maak dus onderscheid tussen bast (floëem) en schors (periderm). [...]

Kijk, dat is duidelijk zo! Altijd lastig als er meerdere definities bestaan. Weet je dan toevallig ook wat de Nederlandse term is voor wat ze in Engelstalige literatuur "rhytidome" noemen? Ik dacht namelijk eerst dat dit de schors was...

KoenJ schreef:
[...] Ik moet zeggen dat ik wel de schors (periderm) wat dun vind. Nu hebben esdoorns geen dikke schors, maar volgens mij toch wel minimaal even dik als het floëem. Maar dit kan natuurlijk een gevolg zijn van verwering vóór of ná fossilisatie. [...]

Het is zeker zo dat het weefsel buiten het cambium (floëem plus periderm) niet volledig bewaard is hier. Plaatselijk is er echter duidelijk wel nog materiaal herkenbaar, buiten het floëem om, wat dan waarschijnlijk óf (een deel van) het periderm voorstelt, óf een aangekoekte laag van gemineraliseerde matrix of iets dergelijks is. Dit is vooral op de vierde foto redelijk goed te zien. Helaas is de bewaring hier niet van voldoende kwaliteit om makkelijk uitsluitsel te geven.

KoenJ schreef:
[...] Wat ik ook interessant vind om te zien op je foto's, is dat het jongste xyleem tegelijkertijd met het cambium, het floëem en de schors is losgekomen van de iets oudere hout. Waarschijnlijk is de binding tussen cambium en jong xyleem sterker dan de binding tussen jong en ouder xyleem. [...]

Inderdaad! Juist daarover heb ik op TFF een vraag gesteld. Op andere plaatsen (zie bijvoorbeeld rechts op de overzichtsfoto) is de binding op het cambium wel zwakker, dus het lijkt geen groot verschil in sterkte geweest te zijn...

KoenJ schreef:
[...] Vanuit je foto's kan ik niet beoordelen of er ook nog een verschil valt te zien tussen kernhout (duramen) en spinthout (alburnum). Dit is over het algemeen moeilijk te zien bij esdoorns. [...]

Verschil tussen "heartwood" en "sapwood" is in versteend hout sowieso erg moeilijk te maken, omdat de kleur (belangrijk voor differentiatie in recent hout) in fossiel hout volledig wordt bepaald door de mineralisatie/verstening en dus niet langer de originele houtkleur vertegenwoordigd.

[Bewerkt door Carboon op 09-10-2015 om 17:31 NL]

[Bewerkt door Carboon op 11-10-2015 om 21:03 NL]